મન્કીપોક્સના વાનરવેડાથી સાવધાન

જેનો ઉદ્ભવ વાંદરાઓમાંથી જ થયો હશે કે કેમ એની ખાતરી નથી એ મન્કીપોક્સ અથવા એમપોક્સ એક ચેપી રોગ છે. ઝડપથી સંક્રમિત થતા આ રોગનાં લક્ષણો તો સામાન્ય બીમારી જેવાં છે અને એમાંથી સાજા થવું પણ બહુ અઘરું નથી, છતાં આ રોગનો ચેપ કોવિડની જેમ આખી દુનિયામાં ન ફેલાય એના માટે પૂરતી સાવચેતી રાખવી આવશ્યક છે.

- ઉમંગ વોરા

યાદ છે ને, ચાર વર્ષ પહેલાં કોરોના વાઈરસ મહામારીએ ભારત સહિત યા દુનિયાભરમાં કેવી તબાહી મચાવી હતી. હવે તબીબી નિષ્ણાતો ફરી ચિંતામાં પડ્યા છે, કારણ કે આ વખતે મન્કીપોક્સ અથવા એમપોક્સ તરીકે ઓળખાતો વાઈરસ કોરોનાની જેમ માનવસમાજને ડરાવી રહ્યો છે. જનાવરોમાંથી માનવીઓમાં ફેલાતી આ ચેપી બીમારીના દુનિયાભરમાં અત્યાર સુધીમાં ૨૦,૦૦૦ જેટલા કેસ મળ્યા છે અને આફ્રિકા ખંડમાં ૫૩૦થી વધારે લોકોનાં મૃત્યુ પણ થઈ ચૂક્યાં છે. એકલા કોંગોમાં જ એક વર્ષમાં ૪૫૦ જેટલા લોકો મરણને શરણ થયા છે. આ બીમારી હવે આફ્રિકાથી બહાર ફેલાઈ છે.

ચિંતાની વાત એ કે આ બીમારીના સકંજામાં ૧૫ જેટલા દેશ આવી ગયા છે. ભારતમાં હજી સુધી આ વાઈરસનો એકેય કેસ નોંધાયો નથી, પણ સરકાર સતર્ક થઈ છે અને જનતાએ પણ સાવધાન રહેવાની જરૂર છે, કારણ કે પાકિસ્તાનમાં આ રોગ પ્રવેશી ચૂક્યો છે. ત્યાં આ રોગના ત્રણ દરદી નોંધાયા છે. ત્રણેય કેસ ઈન્ટરનૅશનલ ફ્લાઈટમાંથી ઊતરેલા લોકોમાં મળ્યા છે. એક કેસ સ્વીડનમાં નોંધાયો છે. ઉલ્લેખનીય છે કે ભારતમાં પણ આફ્રિકાના દેશોમાંથી લોકોની અવરજવર ચાલુ જ રહે છે એટલે આ રોગ ભારતમાં ફેલાવાનું જોખમ તો છે જ.

૨૦૨૨માં ભારત આ રોગની ઝપટમાં આવ્યો હતો. વિશ્વ આરોગ્ય સંસ્થા (WHO)એ આ વાઈરસને જાગતિક આરોગ્ય સંક્ટ ઘોષિત પણ કરી દીધો છે. છેલ્લાં બે વર્ષમાં આ બીજી વાર WHOએ આ ઈમર્જન્સી ઘોષિત કરવી પડી છે. આફ્રિકામાં તો આ રોગના કેસ ૧૬૦ ટકા વધી ગયા છે. આ વાઈરસના મુખ્ય બે પ્રકાર છેઃ ક્લેડ-વન અને ક્લેડ-ટુ. ૨૦૨૨માં ક્લેડ-ટુ વેરિઅન્ટનો ઉપદ્રવ ફાટી નીકળ્યો હતો. બાદમાં એનું જોર ઘટી ગયું હતું, પરંતુ હવે ક્લેડ-વનઈ વેરિઅન્ટ ઝડપથી ફેલાઈ રહ્યો છે. WHOને ડર છે કે આ બીમારી અન્ય દેશોમાં ફેલાઈ શકે છે. ક્લેડ-વનઈ વેરિઅન્ટ બાળકોને વધુ સંક્રમિત કરે છે.

એમપોક્સનો ફેલાવો રોકવા માટે JYNNEOS નામની એક રસી તો બનાવવામાં આવી છે, પણ ઘણા દેશોમાં એ ઉપલબ્ધ નથી. ભારતમાં પણ નથી. વિશ્વ આરોગ્ય સંસ્થાએ દવા ઉત્પાદક કંપનીઓને અપીલ કરી છે કે એ વેક્સિનના ઈમર્જન્સી ઉપયોગ માટે મદદરૂપ થાય. આ રસીના બે ડોઝ લેવાથી એમપોક્સ સામે રક્ષણ મળે છે. વ્યક્તિએ ચાર અઠવાડિયાંના અંતરે બે ડોઝ લેવાના રહે છે. આ રોગનો ઈલાજ મોટે ભાગે લક્ષણો સામે રાહત આપવા માટે છે. એ માટે ઍન્ટિ-વાઈરલ દવા પણ મદદરૂપ થાય છે.