ડૉ. બેલા ગાંધી: આ ડોક્ટર જાણે છે એલર્જીની એબીસીડી

બાળરોગ ચિકિત્સક તરીકેની વીસ વર્ષની ધીકતી પ્રેક્ટિસમાંથી બ્રેક લઈને પુણેનાં આ ડૉક્ટર લંડનની યુનિવર્સિટીમાં નવું કંઈક ભણવા ગયાં. હવે એ અનેક દરદીને હઠીલી એલર્જીની ગંભીર અસરોમાંથી મુક્ત કરાવવા ઉપરાંત એલર્જી વિશે લોકજાગૃતિ પણ કરી રહ્યાં છે.

- સમીર પાલેજા

દર વર્ષે ચોમાસું આવે, વરસાદનાં બે-ચાર ઝાપટાં પડે ને ઘેર ઘેર બાળકો માંદાં પડે. મોટે ભાગે શરદી-ઉધરસ હોય. આમ તો બે ઋતુના સંક્રમણ કાળમાં આવી બીમારી જોવા મળતી જ હોય. પુણેમાં બાળરોગ નિષ્ણાત (પીડિયાટ્રિશિયન) તરીકે કાર્યરત ડૉ. બેલા ગાંધી પાસે પણ આવા કેસ આવે. દવા લેવાથી પંદર દિવસ ઠીક રહે, પછી પાછાં માંદાં પડે. એવાં બાળકોને તપાસી બેલાબહેનને થતું કે આવી સમસ્યા પાછળ કદાચ એલર્જીનું કારણ પણ હોઈ શકે.

એમાંથી એમને સૂઝ્યું એલર્જી વિશે વધુ જાણકારી મેળવવાનું.

એલર્જી એટલે કોઈ પણ બાહ્ય તત્ત્વ કે ચીજ સામે આપણા શરીરની ઈમ્યુન સિસ્ટમ (રોગપ્રતિકારક યંત્રણા) જે પ્રતિક્રિયા (રિઍક્શન) આપે એ, જેમ કે ઘણા લોકોને પરાગરજની એલર્જી હોય. કોઈ ફલના પરાગરજ (પોલન) શ્વાસમાં જાય તો એ લોકોને નાક ગળે, છીંક આવ્યા કરે, આંખમાંથી પાણી પડે અને કાન તથા ગળામાં ખંજવાળ આવે. કોઈને વળી ઘઉંમાં કુદરતી રીતે મળતા ગ્લુટેન નામના પ્રોટીનની પણ એલર્જી હોય. આપણા વાતાવરણમાં એવાં ઘણાં તત્ત્વો છે જેનાથી કોઈ ને કોઈ વ્યક્તિને એલર્જી હોય અને એનું શરીર જુદી જુદી રીતે પ્રતિક્રિયા આપે.

એલર્જીને એક પ્રકારનો વિકાર પણ ગણી શકાય. શરીરની સુરક્ષાપ્રણાલી કોઈ ખાદ્ય પદાર્થ અથવા તો પાવડર, પરફ્યૂમ, ધૂળ, ધુમાડો, દવા, ક્રીમ, વગેરે સામે બળવો પોકારે છે. સમજો કે આ પદાર્થોને દુશ્મન સમજીને એવો રિસ્પોન્સ આપે છે, જેને કારણે ત્વચા પર ખંજવાળ સહિત અનેક લક્ષણ દેખાય.

ખોરાકની એલર્જીના મુખ્ય સ્રોત

> દુગ્ધ પદાર્થો

> ઈંડાં

> સોયાબીન

> ઘઉં

> મગફળી

> સૂકોમેવો

> માછલી

> શેલફિશ

> તલ

આમ તો એલર્જીની સારવાર એલોપથી, આયુર્વેદ અને હોમિયોપથીમાં પણ મળે છે, છતાં ચોક્કસ નિદાન ન થાય ત્યાં સુધી કોઈ સારવાર અકસીર નીવડતી નથી. એલર્જીનાં શોધ-સંશોધનમાં પશ્ચિમના દેશો ખૂબ આગળ છે એટલે ડૉ. બેલા ગાંધીએ પણ લંડન જઈને એલર્જી શાસ્ત્રમાં વધુ અભ્યાસ કરવાનો નિર્ણય લીધો.