આખ્યાન પરંપરાને જીવંત રાખવા ૭૪ વર્ષે માણભટ્ટ બન્યા આ ભાષાશિક્ષક

આ માણસ મૂળ વ્યાકરણનો જીવ. સરકારી નિયમ મુજબ નિયત સમયે નોકરીમાંથી નિવૃત્ત થયા પછી પણ ગુજરાતી અને સંસ્કૃત ભાષાના આ ગુરુજને લોકોને સાચી જોડણી શીખવવાની જહેમત ત્યજી નહીં. બાકી હતું તે, ઢળતી ઉંમરે એમણે ‘માણ’ પર ટકોરાના ટાલે આખ્યાન પીરસવાનું શરૂ કર્યું... અને આજે, ૮૧ વર્ષની જૈફવયે પણ જ્ઞાનનો ઉજાસ આપવાનું એમનું કામ સતત ચાલુ છે.

- જયેશ દવે (ભાવનગર)

સામાન્ય કરતાં સહેજ મોટું કહી શકાય એવું અડધી બાંયનું ખમીસ, લેંઘો, રવીન્દ્રનાથ ટાગોર જેવી થોડી લાંબી દાઢી અને આંખે ચશ્માં...

૮૧ વર્ષનો આ શખસ ચૉક હાથમાં લે ત્યારે બ્લૅક બોર્ડને પણ ખબર હોય કે શુદ્ધ જોડણી માટેના અક્ષરો મંડાવાના છે. જોડણીની વાત આવે એટલે એનામાં દસકાઓ પૂર્વેનો શિક્ષકજીવ થનગનવા લાગે. વળી, આ જ વ્યક્તિ ક્યારેક પલાંઠી વાળીને એકધારી બેસી, બે કલાક સુધી માણ પર ટકોરા મારીને રાગ-રાગિની સાથે કુંવરબાઈનું મામેરું આખ્યાન પણ સંભળાવે.

જે વયવૃદ્ધ તો થયા છે, પરંતુ જ્ઞાનવૃદ્ધતાની સામે શારીરિક વય હજી પણ નાની છે એવી આ વ્યક્તિ એટલે તળાજાના ઉમાકાંત રાજ્યગુરુ.

નરસિંહ મહેતાના મોસાળ એવા તળાજામાં રહેતા અને અહીંની જ હાઈ સ્કૂલમાં સંસ્કૃત અને ગુજરાતી ભાષાના શિક્ષક તરીકે ફરજ બજાવી ૨૦૦૨માં વયનિવૃત્ત થયેલા ઉમાકાંત રાજ્યગુરુને એમનો ભાષાપ્રેમ અને પરંપરા જીવંત રાખવાના સ્વપ્નમાંથી નિવૃત્તિ ક્યાં મંજૂર હતી! વયની સાથે જ્ઞાનવૃદ્ધ ઉમાકાંતભાઈ અત્યારે માણ પર ટકોરા મારી આખ્યાન પરંપરાને જીવંત રાખી રહ્યા છે. સાથે ગુજરાતી ભાષામાં જોડણી શુદ્ધીકરણનું કામ પણ એટલી જ આત્મીયતાથી કરી રહ્યા છે.

પહેરવેશ, દેખાવ અને સ્વભાવે કોઈ સાધુપુરુષ લાગે એવા ઉમાકાંત રાજ્યગુરુ ભાવનગર જિલ્લાના તળાજા ગામની હાઈ સ્કૂલના ભાષાશિક્ષક હતા. અહીં હતા એ શબ્દ માત્ર એમની શિક્ષક તરીકેની શાળામાંની સેવા માટે જ કહી શકાય, કારણ કે ભાષાનું શિક્ષણ આપવાનું કામ તો એમણે આજે પણ છોડ્યું નથી. ૮૧ વર્ષની વયે પહોંચેલા ઉમાકાંતભાઈને આંખે દેખાવાનું સાવ ઓછું થયું છે, પરંતુ જ્ઞાનનો ઉજાસ આપવાનું કામ સતત ચાલુ છે.

શિક્ષક વળી કોઈ દિવસ નિવૃત્ત થાય ખરો?

‘હા, સરકારી નિયમ મુજબ વય થતાં એ શાળાએ ભણાવવાનું બંધ થાય, પરંતુ એનાથી કંઈ શીખવવાની અને નવું શીખતાં રહેવાની પ્રક્રિયા અટકી જતી નથી...'