જામનગરમાં પર કિલ્લા જેવા સ્થાપત્ય કદા માટે એક સમયે એવું કહેવાતું કે એની ટોચ પરથી જોજનો દૂરનું ભૂજ સુદ્ધાં નજરે પડે છે. ચૂનાના પથ્થરમાંથી સર્જાયેલી આ ઈમારતના સુંદર નકશીકામવાળા ઝરોખા, ફૂલપટ્ટાની કોતરણીવાળી રાંગ, આર્કેડ ગૅલરી, વગેરે ભૂજિયા કોઠાની બેજોડ રાજપૂતાના અને પર્શિયન બાંધકામશૈલીની ઓળખ આપે છે. એક સમયે અભેદ્ય એવા આ કોઠાને શસ્ત્રાગાર તથા ચોકી તરીકે વાપરવામાં આવતો.
કમનસીબે જામનગરની શાન સમી આ ઐતિહાસિક ઈમારત ૨૦૦૧ના ભૂકંપમાં સંપૂર્ણ ધ્વસ્ત થઈ હતી. હવે સારા સમાચાર એ છે કે શહેરમાં તળાવની પાળે આવેલા ખંભાળિયા દરવાજા અને લાખોટા કોઠાને જોડતી હેરિટેજ સાંકળ સમાન ભૂજિયા કોઠાનું પુનઃ નિર્માણનું કામ લગભગ પૂર્ણતાના આરે છે. એ પછી લાખોટા તળાવ, ખંભાળિયા દરવાજા અને ભૂજિયો કોઠો એક પ્રવાસનસ્થળ બની જશે.
આ ભૂજિયા કોઠાનું સર્જન જામનગરના રાજવી જામ રણમલ બીજાએ વર્ષ ૧૮૪૦ના દુષ્કાળ સમયે રાહતકામગીરીના ભાગ રૂપે કર્યું હતું. ૧૮૪૦થી ૧૮૫૨ સુધી ચાલેલાં બાંધકામ બાદ ગોળ બાંધણીવાળી, ભૂજિયા કોઠા તરીકે ઓળખાતી તથા અંદાજે એકસો ફટ ઊંચાઈ ધરાવતી આ કળાત્મક ઈમારત એ જમાનામાં સૌરાષ્ટ્રની સૌથી ઊંચી ઈમારત હતી. તે વખતે ભૂજિયો કોઠો તત્કાલીન નવાનગર સ્ટેટની ગઢની રાંગનો હિસ્સો જ હતો આથી એના । પુનઃ સર્જનને જામનગરનાં રજવાડાં તથા એ વખતના સૌરાષ્ટ્રનાં રજવાડાંના ઈતિહાસને સમજવા માટે અતિ મહત્ત્વનું ગણી શકાય.
આઠેક વર્ષ પહેલાં ગુજરાત સરકારે આ ઈમારતનું પુનઃ નિર્માણ કરવાનો નિર્ધાર કર્યો અને આગવી ઓળખ કૅટેગરીની ગ્રાન્ટ મેળવી જામનગર મહાપાલિકાને આ કામ સોંપવામાં આવ્યું. ૨૦૧૬માં પુરાતત્ત્વખાતા સાથે પરસ્પર સમજૂતીના કરાર કરી ઈમારતને એનું મૂળ સ્વરૂપ આપવા રિસ્ટોરેશન શરૂ થયું. ૨૦૨૦ના જૂનમાં ડિઝાઈન સહિતની રિસ્ટોરેશનની કામગીરી શરૂ તો થઈ, પણ ઈમારતની નીચે આવેલી દુકાનોનું શું કરવું એ પ્રશ્ન ઊભો થયો. પ્રોજેક્ટની ગંભીરતા ધ્યાનમાં લઈ જે દુકાનો પાસે કોઈ પુરાવા નહોતા એને તાત્કાલિક દૂર કરવામાં આવી. અમુક દુકાનમાલિકોએ કોર્ટ કેસ કર્યા, જેનું સુખદ સમાધાન લાવી એમને વૈકલ્પિક જગ્યા આપી કામકાજ શરૂ કરવામાં આવ્યું.
This story is from the {{IssueName}} edition of {{MagazineName}}.
Start your 7-day Magzter GOLD free trial to access thousands of curated premium stories, and 9,000+ magazines and newspapers.
Already a subscriber ? Sign In
This story is from the {{IssueName}} edition of {{MagazineName}}.
Start your 7-day Magzter GOLD free trial to access thousands of curated premium stories, and 9,000+ magazines and newspapers.
Already a subscriber? Sign In
બાઈક પર દીકરાને સાથે રાખી નીકળતી ડિલિવરી ક્વીન
ફડ ટ્રાફિકથી ધમધમતા રસ્તા પર કોઈ યુવતીને પોતાના બાળકને બાઈક પર બેસાડીને ડિલિવરી કરવા નીકળતી જોઈએ તો જરૂર કુતૂહલ થાય. સંતાનના ઉજ્જ્વળ ભવિષ્ય માટે એક માતાએ અજાણ્યા શહેરમાં ફૂડ ડિલિવરી કરવાનું પડકારભર્યું કામ પસંદ કરીને માતૃશક્તિ સાથે મહેનતનો રંગ બતાવ્યો છે.
વિદ્યાધામોથી માંડી જાહેર જીવનમાં ફાલતી-ફલતી...ગાળસંસ્કૃતિ!
મુંબઈની કૉલેજોનાં કૅમ્પસ પર સ્ટુડન્ટ્સ કેવી ભાષા બોલે છે એ વિશે થયેલા એક સર્વેનાં પરિણામ ચોંકાવનારાં છેઃ મોટા ભાગની કૉલેજોમાં, અરે અમુક સ્કૂલોમાં વિદ્યાર્થી અને વિદ્યાર્થિનીઓ સુદ્ધાં બેફામ ગાળો બોલે છે. રૅગિંગની ઘટનામાં પણ નવાસવા વિદ્યાર્થીઓને ગંદી ગાળો બોલવાનું કહેવામાં આવે છે. શું થાય છે જ્યારે ‘ચિત્રલેખા’ આ સર્વેની ભીતરમાં ઊતરે છે? વાંચો, અશિષ્ટ બોલી વિશેનો શિષ્ટ, સંસ્કારી ભાષામાં લખાયેલો લેખ.
આયુષ્યમાન કાર્ડથી બનો ધનવાન..!
મફત આરોગ્ય કૅમ્પની જાહેરાત ઠેર ઠેર વાંચવા મળે છે. આઘાતજનક વાત એ કે ગુજરાતની અમુક ખાનગી કે કૉર્પોરેટ હૉસ્પિટલના સંચાલકોએ આરોગ્ય નિદાન કૅમ્પને સેવાને બદલે મેવા એટલે કે દરદી મેળવવાનો ધંધો બનાવી દીધો છે. અમદાવાદની હૉસ્પિટલનો તાજો કિસ્સો આંખ ઉઘાડનારો છે.
વનકર્મીઓની શહાદત તાજી કરતું સ્મારક
ગુજરાતના વનવિભાગના નવ શહીદની સ્મૃતિમાં ‘વનપાલ સ્મારક’ બન્યું છે. આવો જાણીએ, શહીદગાથા અને સ્મારકનિર્માણની કથા.
હિમ વિનાનો બની રહ્યો છે હિમાલય!
એક સમયે મબલક પાક ઉતારતી જમીન બંજર થઈ જાય એમ હજી થોડાં વર્ષ અગાઉ હિમાચ્છાદિત રહેતો આપણો પર્વતાધિરાજ હવે રહેતે રહેતે સૂકોભટ બની રહ્યો છે, કારણ કે પહેલાં જેટલો બરફ પડતો નથી અને દિન-પ્રતિદિન વધી રહેલી ગરમીને કારણે બરફ ઝાઝું ટકતો પણ નથી.
દરેક વ્યક્તિ બોલતાં પહેલાં વિચારે તો...દુનિયા કેટલી શાનદાર હોત!
બીજા લોકો વિશે વાતો કરવી કે સાંભળવી એમાં કશું ખોટું નથી, પણ અગત્યનું એ છે કે તમે શું વાતો કરો છો. ત્રીજી વ્યક્તિ ઉપસ્થિત ન હોય, એના વિશે નકારાત્મક ટીકા-ટિપ્પણ કરવી અને ગેરસમજમાં ઉમેરો કરવો બહુ આસાન છે.
મહારાષ્ટ્રના મહાયુદ્ધમાં જીતે કોઈ પણ, મતદારો હારશે!
પરિણામ પછી કયો પક્ષ કે કયો નેતા કોની સાથે જશે એની અટકળની પતંગ ચગાવવાનો કોઈ અર્થ નથી. રાજકારણીઓ કોઈ પણ ભોગે પ્રજાને ખોટી જ પાડશે.
જસ્ટ એક મિનિટ...
ભાગે આપણે બીજાના કાર્યને બિરદાવવામાં કંજૂસાઈ કરીએ છીએ, પણ કોઈના કાર્યમાંથી ખોડખાંપણ શોધવામાં માઈક્રોસ્કોપ લઈને હોંશે હોંશે પાછળ પડી જઈએ છીએ.
મહારાષ્ટ્રના મહાયુદ્ધમાં જીતે કોઈ પણ, મતદારો હારશે!
આપણે બીજાના કાર્યને બિરદાવવામાં કંજૂસાઈ કરીએ છીએ, પણ કોઈના કાર્યમાંથી ખોડખાંપણ શોધવામાં માઈક્રોસ્કોપ લઈને હોંશે હોંશે પાછળ પડી જઈએ છીએ.
પપ્પા, તમે તો કાંઈ બોલતા જ નહીં...
પુત્ર તાડૂકીને બોલ્યો, ‘ચૂપ રહો, પપ્પા તમે’ તે દિવસથી બાપનાં પારોઠ પગલાં થઈ ગયાં જીવ માફક જાળવીને જેમનું કીધું જતન એ જ વ્હાલાની નજરમાં સાવ દવલાં થઈ ગયા.