કચ્છ યુનિ. જૈન ધર્મને સમાજ વચ્ચે લઈ જશે

કચ્છમાં મોટી સંખ્યામાં જૈન ધર્મી લોકો રહે છે. અહીંનાં પ્રાચીન જૈન મંદિરોમાં અનેક હસ્તપ્રતો સચવાયેલી છે. સદીઓ જૂનાં મંદિરો સમયે સમયે જીર્ણોદ્ધાર પામતાં રહે છે. અહીંની જૈન ઐતિહાસિક, સાંસ્કૃતિક અને સામાજિક ધરોહરો આજે વિશ્વભરમાં ફેલાયેલી છે. જોકે તે વિશે ગહન સંશોધન થયું નથી, પરંતુ આ દિશામાં એક પહેલ કચ્છ યુનિવર્સિટી દ્વારા કરવામાં આવી છે.

- સુચિતા બોઘાણી કનર

જૈન ધર્મના પ્રાચીન ગ્રંથોનો વારસો સાચવવો, તેનો સંગ્રહ કરવો, તેનું ડિજિટાઇઝેશન કરવું, જૈન સ્થાપત્ય અને તેના મૂર્તિવિજ્ઞાન વિશે સંશોધન કરવું, કચ્છમાં પ્રવર્તતી જૈન પરંપરાઓ વગેરે અંગે અભ્યાસ ક૨વો અને કરાવવાના ઉદ્દેશ સાથે કચ્છ યુનિવર્સિટીમાં જૈન સ્ટડી અને રિસર્ચ સેન્ટર શરૂ કરાયું છે. આ સેન્ટર જૈન ધર્મ વિશે પાયાથી જાણવા અને સમજવા ઇચ્છતા લોકોને તેનું શિક્ષણ આપશે. તેમાં ઉચ્ચ અભ્યાસ માટે સગવડો પણ પૂરી પાડશે. આ ઉપરાંત ચાતુર્માસ દરમિયાન કચ્છનાં ગામોમાં આવતા જૈન તથા અન્ય લોકો માટે તેમના ગામમાં જઈને વિવિધ કોર્સ પણ કરાવવાનું આયોજન આ સેન્ટર દ્વારા કરાયું છે.

કચ્છમાં જૈનોનો ઇતિહાસ ક્યારથી શરૂ થયો, તે એક સંશોધનનો વિષય છે, પરંતુ ભારતમાં પ્રાચીનમાં પ્રાચીન જૈન તીર્થો પૈકીનું એક ગણાતું ભદ્રેશ્વર- વસઇ તીર્થ કચ્છમાં આવેલું છે. આ તીર્થ ૨૫૦૦ વર્ષ જૂનું હોવાનું મનાય છે. આ ઉપરાંત કચ્છમાં માંડવી તાલુકામાં નાની અને અબડાસા તાલુકામાં મોટી પંચતીર્થી આવેલી છે. જ્યાંનાં જૈન મંદિરો પ્રાચીન છે. આ મંદિરોનું સ્થાપત્ય ખૂબ કલાત્મક છે. માંડવી તાલુકાનાં જૈન મંદિરોમાં તો વિદ્યાનો મોટો ભંડાર સચવાયેલો પડ્યો છે. કચ્છમાં જૈનોનો ઇતિહાસ, તેનું સ્થાપત્ય, હસ્તપ્રતો કે પ્રાચીનતમ ગ્રંથો વિશે ઊંડાણપૂર્વક અભ્યાસ થવાનો બાકી છે. આવા અભ્યાસ માટે પણ ભવિષ્યમાં આ સેન્ટર ઉપયોગી થશે.