કાઠિયાવાડના કાંઠાળ પંથકના ખેડૂતોને શ્રીફળ હજી કેટલાં ફળશે?

કેરી ભલે ફળોનો રાજા હોય, પણ ‘શ્રીફળ'નો ઇલ્કાબ તો નાળિયેરને ભાગે જ આવ્યો છે. આ શ્રીફળનો મબલખ પાક લઈ શકાય એ માટે કાઠિયાવાડના સાગર કિનારે જમીન 'ને વાતાવરણ અત્યંત અનુકૂળ છે. રહી રહીને પણ જૂનાગઢમાં કોકોનટ બોર્ડની દેશની છઠ્ઠી કચેરી શરૂ થઈ છે ત્યારે ચાલો જાણીએ કે આ નાળિયેર સૌરાષ્ટ્રના કાંઠાળ પંથકના ખેડૂતોને કેટલાં ફળશે?

- ધીરુ પુરોહિત

‘શ્રી’નો ગુજરાતી મતલબ છે લક્ષ્મીજી. જે પૂજનીય હોય, જે ખાસ હોય કે માનવંતા હોય તેની આગળ ‘શ્રી’ લાગે. એટલે જ કદાચ નાળિયેરરૂપી ફળ આગળ પણ ‘શ્રી’ લગાડી ‘શ્રીફળ’ એવું નામ અપાયું છે. આવું આ શ્રીફળ કે નાળિયેર કાઠિયાવાડના દરિયા કિનારાની ખાસ ઓળખાણ છે. નાળિયેરી ખારા પાણીવાળી જમીનમાં ઊગે, પણ તેનાં ફળનું પાણી મીઠા મધ જેવું હોય, કારણ કે ખારાશ દૂર કરીને વૃક્ષને મીઠું પાણી પહોંચાડે એવી સિસ્ટમ કુદરતે તેનાં મૂળિયાંમાં મૂકેલી છે.

નાળિયેરને વૈદિક ભાષામાં ‘ઇષ્ટ ફળ’ કે ‘દ્રઢ ફળ’ કહેવામાં આવ્યું છે. ફક્ત સૌરાષ્ટ્ર-ગુજરાત જ નહીં, બલ્કે પુરા ભારતના દરિયા કિનારે મબલખ પાકતા આ ફળને મુખ્યત્વે બે ભાગમાં વહેંચી દેવામાં આવ્યું છે. લીલું નાળિયેર અને સૂકું નાળિયેર. લીલું નાળિયેર સૌરાષ્ટ્ર અને ખાસ કરીને દક્ષિણ સૌરાષ્ટ્ર એટલે કે કાઠિયાવાડના કોડીનારથી ચોરવાડ-માંગરોળના દરિયા કિનારાનું ખાસ ફળ છે. તેને કાઠિયાવાડી બોલીમાં ‘ત્રોફો’ કહે છે અને ભારતથી માંડી અખાતના દેશોમાં પણ તેની નિકાસ થાય છે. જમ્મુ - શ્રીનગરથી પૂર્વના કોલકાતા સુધીમાં જે લીલા નાળિયેરનું પાણી પિવાય છે તે ત્રોફા કોડીનાર, માંગરોળ અને ચોરવાડ પંથકની જ પેદાશ છે.

જેવી રીતે પેટ્રોલિયમ કોમ્યુનિટી ઓઇલ એન્ડ પેટ્રોલિયમ એક્સપોર્ટ કન્ટ્રી (OPEC) છે તેવી જ રીતે એશિયન પેસિફિક કોકોનટ કોમ્યુનિટી (APCC) પણ છે. જેનું મુખ્ય મથક ઇન્ડોનેશિયાના જાકાર્તા ખાતે છે. ભારત સહિત નાળિયેર ઉગાડતા અનેક નાના-મોટા દેશો તેના સભ્યો છે. વિશ્વભરમાં નાળિયેર ઉત્પાદનમાં ઇન્ડોનેશિયા પ્રથમ નંબરે છે, બીજા ક્રમે ભારત આવે છે, જ્યારે ભારતમાં સૌથી વધુ નેવું ટકા જેટલાં નાળિયેરનું ઉત્પાદન કેરળ, કર્ણાટક, તામિળનાડુ અને આંધ્રપ્રદેશમાં થાય છે. એ સિવાયનાં રાજ્યોમાં પશ્ચિમ બંગાળ, ઓરિસ્સા અને ગુજરાત મોખરે છે. નાળિયેરના કોપરાને બહાર કાઢી સૂકવી તેમાંથી તેલ બને છે. દક્ષિણ ભારતનાં રાજ્યોમાં કોકોનટ ઓઇલ રસોઈમાં અને આપણે ત્યાં માથામાં નાખવા માટે વધુ વપરાય છે.