રામસેતુઃ શ્રદ્ધાના વિષયને સંશોધનનું સમર્થન

રામસેતુના નિર્માણ સાથે ઘણી માન્યતાઓ જોડાયેલી છે. તામિલનાડુના રામેશ્વરમમાં સ્થિત આ પુલ આજે પણ ધાર્મિક મહત્ત્વ ધરાવે છે. આ પુલ ભારતના પમ્બન દ્વીપથી શ્રીલંકાના મન્નાર દ્વીપ સાથે જોડાયેલો છે. તેને સેતુબંધ, સેતુ મંદિર, નલ સેતુ, સેતુ તીર્થ અથવા એડમ-બ્રિજ તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે. રામસેતુ ફિલ્મ અને ઇતિહાસની વાત.

- લતિકા સુમન

ભગવાન શ્રીરામ દ્વારા બંધાયેલો રામસેતુ રામભક્તોની આસ્થા સાથે જોડાયેલો છે, જે વર્ષોથી ચર્ચાનો વિષય પણ બન્યો છે. આ જ વિષય પર બનેલી અભિનેતા અક્ષય કુમારની ફિલ્મ ‘રામસેતુ’એ દર્શકોના મનમાં ફરીથી રામસેતુનો પ્રશ્ન ઊભો કર્યો છે. એવું કહેવાય છે કે, આ ફિલ્મ પુરાતત્ત્વવિદ્ ડૉ. આલોક ત્રિપાઠીના સંશોધન પર આધારિત છે.

ડૉ. આલોક ત્રિપાઠીએ પોતે આ ફિલ્મ જોઈ નથી અને ન તો આ ફિલ્મ સાથે સંકળાયેલી કોઈ વ્યક્તિએ તેમની સાથે તે વિષય પર ચર્ચા કરી છે, એવું તેમની નજીકના સૂત્રો કહે છે. તેમ છતાં રામસેતુ પર બનેલી અને ભક્તોની લાગણી સાથે જોડાયેલી આ ફિલ્મ વિશે દર્શકો અને વાચકોએ વિચારવું જરૂરી છે કે રામસેતુ ખરેખર ભગવાન શ્રીરામે વાનરસેના સાથે મળીને બંધાવ્યો હતો કે પછી તે કુદરતી સેતુ છે, જેનો કેટલોક ભાગ તોડીને વિકાસનાં કામો કરવા જોઈએ?

આ રામસેતુનું વર્ણન તમિલ સાહિત્યકાર કમ્બનની કમ્બ રામાયણ અને મહર્ષિ વાલ્મીકિના રામાયણ તેમ જ તુલસીના રામચિરતમાનસમાં કરવામાં આવ્યું છે. ૧૪ વર્ષના વનવાસના સમયગાળા દરમિયાન દંડકારણ્યમાં ૧૦ વર્ષ ગાળ્યા પછી જ્યારે શ્રીરામ, સીતા અને લક્ષ્મણ સાથે અગસ્ત્ય મુનિના દર્શન કરવા ચિત્રકૂટ આવ્યા ત્યારે તેમણે શ્રીરામને ગોદાવરીના કિનારે પંચવટીમાં થોડા દિવસો રહેવાનો આદેશ આપ્યો. પછી શ્રીરામ માતા સીતા અને લક્ષ્મણ સાથે પંચવટીમાં આવ્યા. રાક્ષસી શૂર્પણખા, જે તેના બે ભાઈઓ ખર અને દૂષણ સાથે ત્યાં રહેતી હતી, તે લંકાપતિ રાવણ, વિભીષણ અને કુંભકર્ણની બહેન પણ હતી. તે શ્રીરામથી મોહિત થઈ ગઈ હતી. તેણે પહેલાં શ્રીરામને લલચાવવાનો પ્રયાસ કર્યો, પરંતુ એનો કોઈ પ્રભાવ ન પડ્યો એટલે તેણે લક્ષ્મણને પોતાના મોહમાં ફસાવવાનો પ્રયત્ન કર્યો. ત્યારે ગુસ્સામાં લક્ષ્મણે તેનું નાક કાપી નાખ્યું, જે રામાયણના યુદ્ધ અને માતા સીતાના અપહરણનું કારણ હતું. શૂર્પણખાના કપાયેલા નાકનો બદલો લેવા માટે પંચવટીના રાજા એવા તેના ભાઈઓ ખર અને દૂષણે શ્રીરામ સહિત તેમની સેના સાથે ભીષણ યુદ્ધ લડ્યું. આ યુદ્ધમાં માત્ર એક જ રાક્ષસ બચ્યો હતો, જેનું નામ અકમ્પન હતું. તે શ્રીલંકામાં રાવણ પાસે ગયો અને રાવણને પંચવટીના વિનાશની રાક્ષસકુળના કથા સંભળાવી, સાથે તેના અહંકારને પણ ઉશ્કેર્યો. પોતાની બહેનના કપાયેલા નાકનો બદલો લેવાની લાયમાં રાવણની બુદ્ધિ બહેર મારી ગઈ અને અને તેણે માતા સીતાનું અપહરણ કર્યું.