વિમાન પ્રવાસનું ભવિષ્ય કેવું છે?

લોખંડની વજનદાર પટ્ટી ટેક-ઓફ્ફ કરી રહેલા કોન્કોર્ડના ટાયરમાં અફળાઈ. ટાયરમાંથી રબ્બરનો એક હિસ્સો કપાઈને વિમાનની પેટ્રોલની ટાંકી સાથે અફળાયો અને આગ લાગી ગઈ

- વિનોદ પંડ્યા

લગભગ ત્રણ દશક વિતી ગયા. ૨૦૧૪માં અદાકાર દિલીપ કુમારને દાદા સાહેબ ફાળકે પુરસ્કાર મળ્યો ત્યારે ‘અભિયાને’ એમનો ઇન્ટરવ્યૂ લીધો હતો. એ સમયે એમણે લંડનથી ન્યૂ યૉર્ક વચ્ચે કોન્કોર્ડ વિમાનનો પ્રવાસ કર્યો તેને લગતી વાત કરી હતી. ત્રણ કલાક પૂરા થાય તે અગાઉ એ મુસાફરી પૂરી થઈ જાય. લોકો સવારે લંડનથી નવ વાગ્યે બેસે તો સવારે આઠ વાગ્યે ન્યૂ યૉર્ક પહોંચી જાય. (સમયના ભૌગોલિક તફાવતને કારણે) શ્રીમંતો મહત્ત્વનાં કામ પતાવીને રાત્રે પોતપોતાના ઘરે પહોંચી જાય. ત્રીસ અને ચાલીસ વરસ અગાઉ આટલો ઝડપી પ્રવાસ થઈ શકતો હતો, પણ આજે થઈ શકતો નથી. ત્રીસ વરસમાં પ્રગતિ થઈ નથી. અગાઉ જે થઈ હતી તે પણ ધોવાઈ ગઈ. બ્રિટિશ અને ફ્રાન્સ ઍરવેઝે ટૅક્નોલૉજીથી માંડીને કોન્કોર્ડ વિમાન સર્વિસ એકડે એકથી શરૂ કરી હતી. ચોત્રીસ વરસ બાદ એ વાજબી ભાવમાં પડતી ન હતી. અન્ય ક્ષતિઓ પણ હતી.

પ્રથમ ફલાઇટ ફ્રાન્સના ટુલોઝ શહેરથી બીજી માર્ચ ૧૯૬૯ના રોજ ઊપડી ત્યારે હવાઈ પ્રવાસના ઇતિહાસમાં એ ઘટના નવો માઇલસ્ટોન ગણાઈ હતી. ૨૬ નવેમ્બર, ૨૦૦૩ના રોજ એને વિધિસર બંધ કરી દેવામાં આવી હતી. બંધ કરી તેના પૂર્વે પેરિસ નજીક એક કોન્કોર્ડ તૂટી પડ્યું અને ત્યારે એ ટૅક્નોલૉજી અને ખાસ વિમાન સેવાનો મૃત્યુઘંટ વાગી ગયો. આજે સૌથી વધુ ઝડપે બોઇંગ કે ઍરબસ વિમાનો દ્વારા લંડનથી ન્યૂ યૉર્ક જઈ શકાય અને તેમાં આઠ કલાકની આસપાસ લાગી જાય. ભવિષ્યનાં ઝડપી પ્રવાસી વિમાનો માટે નવી ટૅક્નોલૉજીઓની શોધખોળ થઈ રહી છે. કેટલાક દાવાઓ થઈ રહ્યા છે, પરંતુ નીવડે ત્યારે વખાણ. ભારતની માત્ર બે વિમાન પ્રવાસ સેવા કંપનીઓ ઍર ઇન્ડિયા અને ઇન્ડિગો દ્વારા કુલ મળીને એક હજાર જેટલાં તદ્દન નવાં જેટ વિમાનોનો ઑર્ડર અપાયો છે. તેની ડિલિવરી, તેનો ઊડવાનો કાર્યકાળ જોતાં કંપનીના ટ્રાવેલ નિષ્ણાતોને કદાચ એમ લાગી રહ્યું નથી કે પ્રવાસની ઝડપ અને ટૅક્નોલૉજીમાં નજીકનાં દસ-વીસ વરસમાં કોઈ આમૂલ ફેરફારો થશે. શક્ય છે કે કરારમાં, ભવિષ્યમાં નવી ટૅક્નોલૉજી પ્રમાણે આગ વધવાનો ઓપ્શન રખાયો હોય.