વીતેલું વર્ષ : ઘણું કર્યું. ઘણું કરવાનું બાકી...

આંતરરાષ્ટ્રીય મુદ્રાકોષનું કહેવું કે દુનિયાના વિકાસમાં ભારતનું યોગદાન ૧૬% જેટલું નોંધપાત્ર છે. તેણે ભારતને ‘ગ્લોબલ ગ્રોથ લીડર' તરીકે વર્ણવ્યું છે. અર્થાત્ વિકાસના મોરચે વિશ્વગુરુ!

- સુધીર એસ. રાવલ

વર્ષ-૨૦૨૩ની વિદાય સાથે નવા વર્ષ૨૦૨૪નો આરંભ આનંદ, ઉત્સાહ અને આશાઓ સાથે થયો છે, ત્યારે વીતેલા વર્ષ પર એક નજર કરીએ, તો એવું લાગે છે કે ગયું વર્ષ સાવ નિરાશ થવા જેવું પસાર નથી થયું. કો૨ોનાકાળના ઉચાટ પછી જનજીવનની પ્રવૃત્તિઓનો ધમધમાટ ક્રમશઃ વધતો ગયો છે અને નાના-મોટા અપવાદો બાદ કરતા વર્ષ દરમિયાન સાંસ્કૃતિક, ધાર્મિક, આધ્યાત્મિક, રાજકીય, સામાજિક અને આર્થિક એવાં તમામ ક્ષેત્રે આપણા દેશ પર ઈશ્વરની કૃપા રહી છે, તેમ જરૂર કહી શકાય. સતત આપત્તિ કે આફતોના સમાચારોથી ૨૦૨૩નું વર્ષ મુક્ત રહી શક્યું છે, તેવું મનમાં આશ્વાસન જરૂર રહે છે. હા, મહત્ત્વની બાબતો જે નોંધપાત્ર ગણી શકાય તેના પર એક નજર નાખવી રહી.

ચંદ્રયાન-૩નું ચંદ્ર પર સફળ લૅન્ડિંગ, નવું સંસદભવન, G-૨૦ની સફળતા, સુપ્રીમ કોર્ટ દ્વારા ૩૭૦મી કલમ દૂર કરવાના કેન્દ્રના નિર્ણયને માન્યતા અને સજાતીય લગ્નને કાયદેસરતા આપવાનો ઇનકાર, જેવી દૂરગામી અસરો ધરાવતી ઘટનાઓ નોંધપાત્ર રહી. વિધાનસભાની ચૂંટણીઓમાં ક્યાંક પુનરાવર્તન તો ક્યાંક પરિવર્તન જોવા મળ્યું. મધ્યપ્રદેશ, રાજસ્થાન અને છત્તીસગઢમાં ભાજપનો વિજય જ્યારે કર્ણાટક, તેલંગાણામાં કોંગ્રેસનો વિજય થયો. વિપક્ષોએ નવું ‘ઇન્ડિયા’ ગઠબંધન બનાવીને આગામી લોકસભાની ચૂંટણી લડવાની જાહેરાત કરી. વિપક્ષોના મહત્ત્વના નેતાઓની ધરપકડ, સીબીઆઇ, ઇડી અને ઇન્કમટેક્સ જેવી કેન્દ્ર સરકારની એજન્સીઓના દરોડા અને લોકસભા તથા રાજ્યસભામાં સાગમટે સાંસદોનાં સસ્પેન્શન જેવી ઘટનાઓથી રાજકીય વાતાવરણ ગરમાતું રહ્યું. રામમંદિરના ધમધમાટ સાથે ‘કમંડલ’ સામે ‘મંડલ'નું રાજકારણ પુનઃ શરૂ થયું. મણિપુરમાં બે આદિજાતિ વચ્ચે અવિરત હિંસા, ૧૮૦ નાગરિકોનાં મૃત્યુ અને મહિલાની નગ્ન પરેડ, ઉત્તરાખંડ ટનલ દુર્ઘટના, સંસદમાં સલામતીની ગંભીર ચૂક, જોષીમઠમાં જમીન ધસી પડવી, ઓરિસ્સામાં ટ્રિપલ ટ્રેન અકસ્માતમાં ૨૯૬ પ્રવાસીઓનાં મૃત્યુ, હિમાચલ પ્રદેશમાં ભારે વરસાદના કારણે ૩૩૮નાં મૃત્યુ, જેવી કમનસીબ અને દુઃખદ ઘટનાઓએ દેશને ચિંતિત કર્યો. આ બધાની વચ્ચે વિકાસ કે જે સાચા અર્થમાં જનજીવનને સ્પર્શતી બાબત છે અને રાજકીય પક્ષો દેખાવ ખાતર પણ વિકાસના એજન્ડાને પ્રાધાન્ય આપે છે, ત્યારે ૨૦૨૩નું વર્ષ આર્થિક મોરચે કેવું રહ્યું, તેની થોડી વિગતો સમજવી જોઈએ.