પરમતત્ત્વ અને પોતાની જાત વચ્ચેનો સેતુ એટલે ‘યોગ’

આજે કોઈ ‘યોગ’ એવો ઉચ્ચાર કરે એટલે આપણા મનમાં આસનો, શારીરિક કસરત અને અંગમર્દન કરતી એક મનુષ્ય આકૃતિ આવે, પણ આ ક્રિયાઓ યોગનો tip of the iceberg કરતાં પણ નાનકડો ભાગ છે.

- મિલી મેર

મા નર્મદાની પરિક્રમાઓ કરીને આપણી સામે નર્મદાનું સૌન્દર્ય ખોલી આપનાર અમૃતલાલ વેગડને પરિક્રમા દરમિયાન મળેલા એક સાધુએ કહ્યું કે, “સ્વાદ જીભમાં છે કે ગુલાબજાંબુમાં? જો સ્વાદ જીભમાં હોય તો ગુલાબજાંબુ ખાધા વિના પણ એનો સ્વાદ આવવો જોઈએ અને જો સ્વાદ ગુલાબજાંબુમાં જ હોય તો ગુલાબજાંબુ પડ્યું હોય તો પણ એનો સ્વાદ આવવો જોઈએ..પણ આવું થતું નથી. એનો અર્થ એ કે સ્વાદ જીભમાં પણ નથી અને સ્વાદ ગુલાબજાંબુમાં પણ નથી. સ્વાદ જાંબુ અને જીભના ‘યોગ’માં છે.’’

યોગ એટલે આ જોડાણ. ‘યોગ’ શબ્દ ‘યુ’ ધાતુ પરથી આવ્યો છે. સંસ્કૃતમાં ‘યુ’ એટલે ‘જોડાવું’-to join. ને કેવો સરસ સંયોગ છે કે ઇંગ્લિશમાં ‘use’એટલે વાપરવું-ઉપયોગમાં લેવું. શરીર અને મનનું જોડાણ કરતાં શીખવું એટલે યોગ, જ્ઞાનને રોજેરોજના કર્મમાં useકરતાં શીખવું એટલે યોગ. જ્ઞાન, કર્મ, પ્રેમ, મન અને શરીરનું સંતુલન સાધીને પરમતત્ત્વ સાથે સેતુબ્રિજ બાંધવાનું એન્જિનિયરિંગ એટલે ‘યોગ’.