દરિયો અને રણની અજબ તાસીર સંઘરીને બેઠેલી કચ્છની ધરતીના ખોળે અનુપમ રત્નોએ જન્મ લીધો છે. બિનપિયત અનાજ જેમ વધારે સત્ત્વશીલ હોય છે, તે જ રીતે અનેક અગવડો અને અભાવો વચ્ચે તપેલી આ પ્રજા કંચન સમી બની છે. કુદરતે જેને અફાટ ખારું રણ આપ્યું એ પ્રજા પોતાનો પ્રદેશ છોડીને ક્યાંય ગઈ નથી. પોતાની સંકલ્પશક્તિથી એ ત્યાં ટકી રહી છે અને વિકસતી રહી છે. એટલું જ નહીં, પોતાની કલાકીય આંતરસૂઝથી તેને વધુ ને વધુ સુંદર બનાવતી રહી છે. અનેક ભૌગોલિક વૈવિધ્ય ધરાવતાં આપણા ગુજરાતમાં સૌથી આકરા ગણાતા આ પ્રદેશમાં લોકસંસ્કૃતિ અનેક રૂપે ખીલી છે. મજાની વાત એ છે કે આ સંસ્કૃતિ આજે પણ કચ્છના જનજીવનનો ભાગ બની રહી છે, કારણ કે અહીં રહેતા લોકોને પોતાની રીતરસમો અને લોકકલા પર ગર્વ છે. તેથી પેઢી દર પેઢી તેનું યોગ્ય સંવહન થયું છે. શ્રેષ્ઠીઓ દ્વારા તેમનું યોગ્ય સંવર્ધન થયું છે. સહુ કોઈ અહીંની લોકસંસ્કૃતિનું દર્શન કરી શકે તે માટે ઘણી સંસ્થાઓ, સરકાર અને રાજ પરિવાર દ્વારા ખાનગી મિલકતો અને સંગ્રહાલયો ખુલ્લાં મૂકવામાં આવ્યાં છે, પરંતુ અહીં એક એવું મ્યુઝિયમ પણ છે જેની સ્થાપના માત્ર એક વ્યક્તિના સંકલ્પના પાયા પર થઈછે. કોઈ રાજ-રજવાડાં કે વારસાગત મિલકતના જોરે નહીં, પરંતુ પોતાની અથાગ ઇચ્છાશક્તિનું આરોપણ કરીને સ્વ. રામસિંહજી રાઠોડે એકલપંડે ‘ભારતીય સંસ્કૃતિ દર્શન મ્યુઝિયમ'ની સ્થાપના કરી. તેને ખરેખર જ વિરલ ઘટના લેખી શકાય.
વર્ષ ૧૯૧૭માં કચ્છના ભુવડ ગામમાં જન્મેલા રામસિંહજી બાળપણથી જ અભ્યાસમાં તેજસ્વી હતા. તેમણે બનારસ હિન્દુ યુનિવર્સિટી અને દહેરાદૂન ઇમ્પિરિયલ ફોરેસ્ટ કૉલેજમાંથી અનુક્રમે Geology અને Forestryનો અભ્યાસ કરેલો. ત્યાર બાદ ૧૯૪૦માં કચ્છ ખાતે ફૉરેસ્ટ સુપરિન્ટેન્ડેન્ટ તરીકે તેમની નિમણૂક થઈ. નોકરી મળ્યા બાદ પણ તેમની અભ્યાસ પ્રવૃત્તિ અટકી નહીં. મનગમતું કાર્યક્ષેત્ર મળતાં તેમની સંશોધનવૃત્તિને વેગ મળ્યો. આ દરમિયાન કુમાર સામયિકમાં ‘કચ્છનું રણ' અને અમદાવાદ ખાતે થયેલા ઇતિહાસ સંમેલનમાં ‘કચ્છનો ઇતિહાસ' સંશોધન પત્ર રજૂ કર્યું. તેમને બનારસ હિન્દુ યુનિવર્સિટીના જીઓલૉજિકલ ડિપાર્ટમેન્ટમાં તેઓને ‘કચ્છ રાજ્યના રિસર્ચ સ્કૉલર’ નીમવામાં આવ્યા હતા.
Denne historien er fra Abhiyaan Magazine 17/08/2024-utgaven av ABHIYAAN.
Start din 7-dagers gratis prøveperiode på Magzter GOLD for å få tilgang til tusenvis av utvalgte premiumhistorier og 9000+ magasiner og aviser.
Allerede abonnent ? Logg på
Denne historien er fra Abhiyaan Magazine 17/08/2024-utgaven av ABHIYAAN.
Start din 7-dagers gratis prøveperiode på Magzter GOLD for å få tilgang til tusenvis av utvalgte premiumhistorier og 9000+ magasiner og aviser.
Allerede abonnent? Logg på
સંપાદકીય
સ્વાગતમ્ અનલ નામ સંવત્સર
પરમ શ્રદ્ધાનું એક સરનામું!
અહીં જે વિશ્વાસની વાત કરી છે તે માનવી જીવનમાં શ્રદ્ધાનો જે એક ગોખલો શોધે છે તેની છે. દરેક માણસને પોતાના જીવનમાં આવું પરમ શ્રદ્ધાનું એક સરનામું જોઈતું હોય છે.
પંચામૃત
કેટલાક શ્રદ્ધા ફેલાવે છે, કેટલાક અશ્રદ્ધા!
મોબાઇલ - ઇ-મેઇલ પછી હવે સપનામાં સફળ થઈ સંદેશા મોકલવાની શોધ
દુનિયાની જુદી-જુદી સભ્યતાઓમાં વ્યક્તિને આવતાં સપનાંને લઈને જુદાં-જુદાં અર્થઘટનો કરનારાં શાસ્ત્રો ઉપલબ્ધ છે.
હેન્ડ વોશ વાપરવું જોઈએ કે હેન્ડ સેનિટાઇઝર?
કોવિડ મહામારી દરમિયાન લોકોને હેન્ડ સેનિટાઇઝર વિશે ખ્યાલ આવ્યો.
વિઝા વિમર્શ,
ઇમરજન્સી એપોઇન્ટમેન્ટ
બિંજ-થિંગ
કામ, જો જો ક્યાંક કરી ન નાખે ‘કામ’ તમામ
મિથુન દાની ‘ગરીબો કા અમિતાભ’થી ‘એ' કેટેગરીના હીરો સુધીની સફર
ફિલ્મ ક્ષેત્રે ઉત્કૃષ્ટ પ્રદાન બદલ દાદા સાહેબ ફાળકે ઍવૉર્ડ માટે મિથુન ચક્રવર્તીનું નામ જાહેર થયા બાદ તેમણે કહ્યું હતું, ‘હું કોલકાતાની નાની ગલીઓમાંથી આવ્યો છું. મેં ખૂબ જ સંઘર્ષ કર્યો છે. મેં કરેલી અસાધારણ શરૂઆતને હું ક્યારે નહીં ભૂલી શકું. હું મારી જાતને પૂછું છું, શું આ સાચું છે? હું મારી ભાવનાને શબ્દમાં વ્યક્ત નહીં કરી શકું.’ *** રાષ્ટ્રીય પુરસ્કાર મળ્યા બાદ જ્યારે પત્રકાર ઇન્ટરવ્યૂ લેવા માટે આવ્યા ત્યારે મિથુન ચક્રવર્તી ભૂખના કારણે બોલી શકતા નહોતા. તેમણે પત્રકારને કહ્યું કે, પહેલાં તું જમાડ, પછી જ હું ઇન્ટરવ્યૂ આપીશ!
પ્રવાસન રક્ષા ભટ્ટ
રાજી નીશીનીવા પાર્ક, ઉત્તરાખંડ
ગાંધીજીની ખાદી જનસામાન્યની પહોંચથી દૂર
ગાંધીજીની ખાદી આજે માત્ર વારે-તહેવારે, સરકારી કાર્યક્રમોમાં કે ખૂબ પૈસાપાત્ર વ્યક્તિઓ પાસે જ દેખાય છે. ખૂબ મોંઘી ખાદી ખરીદવાનું સામાન્ય લોકોનું ગજું રહ્યું નથી. ખાદી મોંઘી થઈ એ માટે સરકારી અધિકારીઓની અવ્યવહારુ નીતિ જવાબદાર છે. આજે ખાદીના વણાટ સહિતનાં કામો માટે નવી પેઢી આવવા તૈયાર નથી. ઓછું વળતર અને વધુ મહેનતના કારણે કારીગરો ખાદીથી દૂર થઈ રહ્યા છે.