નવરાત્રી સ્પેશિયલ

કોલ્હાપુરનું શ્રી અંબાબાઈ મહાલક્ષ્મી મંદિર

- રક્ષા ભટ્ટ

આસોસુદ એકમથી સુદ એકમથી આરંભાતા શારદીય નવરાત્ર ઘટસ્થાપન, ધૂપ-દીપ, અનુષ્ઠાન, પૂજા-આરતી, આનંદનો ગરબો, નોરતાં-નૈવેદ્ય, રાસ-ગરબા અને ગરબીનો થનગનતો માહોલ લઈને તો આવે જ છે, પરંતુ તે સાથે જ શક્તિપીઠનાં ઊર્જાવાન સ્થળો-થાનકોથી સમૃદ્ધ અષ્ટદશા શક્તિપીઠની યાદી લઈને પણ પ્રગટ થાય છે.

કહે છે કે એક વખત રાજા દક્ષ પ્રજાપતિએ યજ્ઞ કર્યો હતો, પરંતુ તેમણે આદિ દેવ શિવ અને સતી સિવાય સૌ દેવી-દેવતાઓને આ યજ્ઞ પ્રસંગનું આમંત્રણ આપ્યું હતું. પિતાની આવી ઉપેક્ષા છતાં દીકરી પાર્વતી આ યજ્ઞમાં આમંત્રણ વગર હાજર રહ્યાં, પરંતુ અપમાનિત થયાં છે એવું અનુભવાતાં તેમણે યજ્ઞકુંડમાં પ્રાણ ત્યાગી દઈ જીવનનું બલિદાન આપ્યું. આ વાતની જાણ થતાં ગુસ્સાથી ભરપૂર ભોળાનાથ પોતાનું રૌદ્રસ્વરૂપ ધારણ કરીને યજ્ઞકુંડમાં રહેલાં મા પાર્વતીના મૃત શરીરને પોતાના બાહુઓ પર ઉઠાવી ઉગ્ર તાંડવ નૃત્ય કરે છે, જેનાથી ચૌદે લોક ધ્રુજી ઊઠે છે.

એ સમયે ત્રિદેવમાંથી ભગવાન વિષ્ણુ પ્રગટ થઈ શિવના તાંડવથી શરૂ થયેલા પ્રલયને રોકવા પોતાના સુદર્શન ચક્રથી દેવી પાર્વતીના શરીરના ટુકડા કરે છે અને શક્તિ સ્વરૂપા મા ગૌરીના શરીરનાં અંગો પૃથ્વી પર વિખેરાઈને પડે છે. મા સતીના શરીરના આ ૧૦૮ ભાગ પૃથ્વી પર જ્યાં જ્યાં વિખેરાઈને પડ્યા તે આપણી શક્તિપીઠ છે.

પીઠ તંત્ર અનુસાર એમાંથી એકાવન મુખ્ય શક્તિપીઠ છે અને આદિ શંકરાચાર્યએ પરિવ્રજન દરમિયાન ૧૮ શક્તિપીઠોનાં દર્શન કર્યા, તે અષ્ટદશા એટલે અઢાર મહાશક્તિપીઠ છે, જેમાંની એક છે, મહારાષ્ટ્રના કોલ્હાપુરમાં સ્થિત શ્રી અંબાબાઈ મહાલક્ષ્મી શક્તિપીઠ, જે શ્રી અંબાબાઈ મહાલક્ષ્મી મંદિર તરીકે પ્રખ્યાત છે અને હંમેશાં હજારો દર્શનાર્થીઓથી સભર એવું કોલાસુરની કથા સાથે જોડાયેલું આ ક૨વી૨ ક્ષેત્ર ભારતનું તીર્થસ્થાન પણ છે.