મહાકાલ લોક: ભારતની ભવ્યતાનો નવો કાલખંડ

શંકરના સાંનિધ્યમાં સાધારણ કશું નથી. મહાકાલ લોકમાં લૌકિક કશું નથી, બધું અલૌકિક છે, અસાધારણ છે, અવિસ્મરણીય છે, વિશ્વસનીય છે એવા વડા પ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીના કથનને અનુભવવું હોય તો પ્રાચીન અતિકા નગરીના મહાકાલ મંદિરની મુલાકાત લેવી રહી. લગભગ સાડા ત્રણસો કરોડ રૂપિયાના ખર્ચે વિસ્તરણ પામેલા ઉજ્જૈનના ભવ્યાતિભવ્ય જ્યોતિર્લિંગ મંદિરના કાયાપલટની એક ઝલક.

- સમીર પાલેજા

ચાર મહાવીર, છ વિનાયક, આઠ ભૈરવ, નવ ગ્રહ, દસ વિષ્ણુ, ૧૧ રુદ્ર, ૧૨ આદિત્ય, ૨૪ દેવી અને ૮૮ તીર્થ જ્યાં સ્થિત છે એ પૌરાણિક અવંતિકા નગરી (વર્તમાન ઉજ્જૈન)ના કેન્દ્રમાં રાજાધિરાજ-કાલાધિરાજ બાબા મહાકાલ બિરાજમાન છે. કહે છે કે ઋષિઓએ બ્રહ્માંડની ઊર્જાને પ્રતીક સ્વરૂપે ઉજ્જૈનમાં સ્થાપિત કરી હતી.

હજારો વર્ષ સુધી ભારતની સમૃદ્ધિ, જ્ઞાન-ગરિમા, સભ્યતા-સાહિત્યનું નેતૃત્વ અવંતિકાએ કર્યું હતું. કાલિદાસથી લઈને બાણ ભટ્ટ સુધીના કવિઓની કૃતિમાં ઉજ્જૈનનાં વૈભવ, સૌંદર્ય, સ્થાપત્ય, વાસ્તુકળા, સંસ્કાર, સંસ્કૃતિનાં ગુણગાન છલકાયાં છે.

સનાતનના અનુયાયીઓ માટે અનેક ધાર્મિક મહત્ત્વ ધરાવતું ઉજ્જૈનનું જગપ્રસિદ્ધ મહાકાલેશ્વર મંદિર ભારતનાં ૧૨ જ્યોતિર્લિંગ મંદિરમાં અનોખું ગણાય છે, કારણ કે બાબા મહાકાલનું લિંગ સ્વયંભૂ છે. કહે છે કે મહાકાલના આશીર્વાદ મળે તો કાલની રેખા પણ મટી જાય છે અને અંતથી અનંત સુધીની યાત્રાનો આરંભ થઈ જાય છે. પ્રલયના પ્રહારથી પણ મુક્ત છે એ ઉજ્જૈન મહાકાલ મંદિરના અત્યંત મહત્ત્વાકાંક્ષી વિસ્તરણનું લોકાર્પણ હમણાં જ વડા પ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ કર્યું.

૩૫૬ કરોડ રૂપિયાના ખર્ચે માત્ર ચાર વર્ષમાં પૂરા થયેલા આ વિસ્તરણકાર્યની સવિસ્તર માહિતી આપતાં સરકારી કંપની ઉજ્જૈન સ્માર્ટ સિટી લિમિટેડ (યુએસએસએલ)ના ચીફ એક્ઝિક્યુટિવ ઑફિસર આશિષ કુમાર પાઠક ચિત્રલેખાને કહે છે:

‘પ્રસિદ્ધ જ્યોતિર્લિંગ હોવાને કારણે મહાશિવરાત્રિ, નાગપંચમી, બાબાની સવારી, વગેરે ઉત્સવો પર લાખો શ્રદ્ધાળુ અહીં આવે છે, પરંતુ ત્રણ હેક્ટરથી પણ નાના મંદિર પરિસરમાં આટલા દર્શનાર્થીઓને સમાવવા, સગવડ આપવી અને સુખરૂપ દર્શન કરાવવાં એ મોટો પડકાર રહ્યો છે. ૨૦૧૭માં મંદિરના વિસ્તરણ માટે મહાકાલ લોકની યોજના બની, ૨૦૧૮થી પહેલા તબક્કાના વિકાસનું કામ શરૂ થયું અને એના પરિણામે મંદિરનો વિસ્તાર ૪૭.૫ હેક્ટર સુધી ફેલાવી શકાયો, જેમાં ૧૭ હેક્ટરમાં રુદ્ર સાગર સરોવર છે.’