પોલિટિકલ અસાઈલમઃ નીતિ અને રાજનીતિ

બાંગ્લાદેશમાં લાંબી ઈનિંગ્સ રમ્યા બાદ શેખ હસીનાની સરકારનું આ મહિનાના આરંભમાં પતન થયું. અત્યારે એ ભારતમાં રાજકીય આશરો લઈ રહ્યાં છે. તિબેટિયનોના આધ્યાત્મિક વડા દલાઈ લામા અને સંગીતકાર નદીમ સૈફીથી લઈને દેશ-દુનિયાની કંઈકેટલી જાણીતી વ્યક્તિ પોતાનો દેશ છોડી જેના સહારે પરદેશમાં વસી જાય છે એ પોલિટિકલ અસાઈલમનો કાયદો શું છે?

- નિતુલ ગજ્જર । ઉમંગ વોરા

થોડા સમય પહેલાં આવેલી રાજકુમાર હીરાણીની ડન્કી ફિલ્મમાં શાહરુખ ખાન-તાપસી પન્નૂ અને મિત્રો લંડનમાં ગેરકાયદે ઘૂસતાં પકડાય છે.

એમની પર કેસ ચાલવાનો હોય છે ત્યારે એક દેશી વકીલ (દેવેન ભોજાણી) એમને સલાહ આપે છેઃ ‘તમે નામદાર ન્યાયાધીશને ખોટું ખોટું એમ કહો કે ભારતમાં અમારી પર જુલમ થાય છે, ત્યાં રહેવા જેવું નથી... એટલે તમને આ દેશમાં આશ્રય મળી જશે. પછી અહીં કાયમ માટે કાયદેસર રહી શકશો.'

શાહરુખ જો કે એમ કરવાની ના પાડી દે છેઃ ‘ભારત પાછાં મોકલી દેવાં હોય તો મોકલો, પણ હું ભારતનું નામ બદનામ નહીં કરું.’

ફિલ્મ પરથી વાસ્તવિકતા પર આવીએ તો હમણાં ભડકે બળેલા બાંગ્લાદેશનાં ભૂતપૂર્વ વડા પ્રધાન શેખ હસીના ભારતમાં રાજકીય આશ્રય અથવા પોલિટિકલ અસાઈલમ મેળવે એવી વાત છે. છેલ્લા ઘણા મહિનાથી બાંગ્લાદેશમાં ચાલી રહેલા વિરોધ પ્રદર્શને હિંસક સ્વરૂપ ધારણ કરતાં ચાર ઓગસ્ટે શેખ હસીના ઢાકાથી એક માલવાહક વિમાનમાં ઊડીને દિલ્હી પહોંચ્યાં હતાં.

અલબત્ત, છેલ્લા સમાચાર મુજબ, બાંગ્લાદેશના હંગામી વિદેશપ્રધાન

મોહમ્મદ હુસૈન ભૂતપૂર્વ વડા પ્રધાન શેખ હસીનાના પ્રત્યાર્પણની વાટાઘાટ ચલાવી રહ્યા છે, કારણ કે હસીના પર મર્ડર, ટૉર્ચર અને સામૂહિક હત્યાના આરોપ છે, એ અંગે કેસ પણ ચાલી રહ્યા છે.

એમ તો ભારત આવતાં પહેલાં શેખ હસીનાએ યુનાઈટેડ કિંગ્ડમ પાસે રાજકીય આશ્રયની માગ કરી હતી, પણ યુકે સરકારે એમને નજીકના, ઝડપથી પહોંચી શકાય એવા દેશમાં જવાની સલાહ આપી આથી એ ગાઝિયાબાદના હિંડન ઍરબેઝ પર ઊતર્યાં હતાં. ૧૯૭૧માં સ્થાનિક રહેવાસીઓની સશસ્ત્ર ક્રાંતિને પગલે ઈસ્ટ પાકિસ્તાનમાંથી બાંગ્લાદેશ બનેલા આ રાષ્ટ્રના સ્થાપક શેખ મુજીબ-ઉર-રહેમાન અને એમના પરિવારના સાત સભ્યોને બાંગ્લાદેશી સૈનિકોએ મારી નાખ્યા (ઓગસ્ટ, ૧૯૭૫) ત્યારે જર્મનીમાં પતિ અને બહેન સાથે રહેતાં શેખ હસીનાએ ઈન્દિરા ગાંધી પાસે મદદ માગી હતી. ઈન્દિરા ગાંધીએ એમને દિલ્હી તેડાવી લઈ રાજકીય આશ્રય આપ્યો હતો. ૧૯૮૧માં બાંગ્લાદેશમાં પરિસ્થિતિ સુધરતાં શેખ હસીના પોતાના દેશ પાછાં ફર્યાં હતાં. હવે ભારત કે બીજા કોઈ દેશ હસીનાને રાજ્યાશ્રય આપે છે કે નહીં એ જોવાનું છે.

ચીને તિબેટ પર કબજો જમાવવા માંડ્યો ત્યારે દલાઈ લામા ભારત નાસી આવ્યા અને ભારતે એમને રાજકીય આશ્રય પણ આપ્યો.