મા આદ્યશક્તિ અંબાજીની ભક્તિનો અનોખો ઉત્સવ નવરાત્રિ ઠેર ઠેર ઉલ્લાસભેર ઊજવાય છે. જો કે એમાં ગરબાની રચના, રજૂઆત, સ્ટેજ સજાવટથી માંડીને ખેલૈયાના વેશ અને ગરબે રમવાની સ્ટાઈલમાં સમયાંતરે પરિવર્તન આવ્યાં છે. પાંચેક દાયકા પહેલાં ગામડાંમાં શેરી કે ચોકમાં તો અમદાવાદ જેવાં શહેરોમાં પોળ, સોસાયટીમાં જગતજનની મા અંબાજીના પારંપરિક કે શેરી ગરબા ગવાતા. એ ગવડાવનારા ભગત તરીકે ઓળખાતા.
શહેરોમાં ખેલૈયાની સંખ્યા વધવાથી શેરી ગરબો પાર્ટી પ્લૉટ, ફાર્મ હાઉસ અને ક્યાંક ઍરકન્ડિશન્ડ હૉલ સુધી પહોંચ્યો. પછી રજૂઆતનું સ્વરૂપ પણ બદલાયું. આકર્ષક સ્ટેજ પર રંગબેરંગી લાઈટોની ઝાકમઝોળ હોય, અદ્યતન સંગીતવાદ્યો અને સાઉન્ડ સિસ્ટમ સંગે ગાયક ગરબા રજૂ કરે. એમાં પારંપરિક અને ગુજરાતી ફિલ્મનાં લોકપ્રિય ગરબા કે ગીત ઉપરાંત મૌલિક ગરબા રજૂ થાય. સાથે ગરબી, દાંડિયારાસ, હીંચ, હૂડો, ટિપ્પણી, વગેરે ગવાય. બાદમાં હિંદી ફિલ્મનાં ડિસ્કો ગીતના ઢાળમાં ડિસ્કો ગરબા અને પછી આવ્યો સનેડો.
ખેલૈયા પણ ભરતકામ અને આભલાં મઢેલાં ભપકાદાર ગામઠી વસ્ત્રો પહેરીને અવનવી સ્ટાઈલથી ગરબા રમતા-ઘૂમતા દેખાય. સાતેક વર્ષથી નવરાત્રિમાં ડાકલાંનું ઉમેરણ થયું છે. એ લોકપ્રિય પણ થયાં.
સમજી લો કે ડાકલાં એ ગરબા કે ભક્તિગીતનો કોઈ પ્રકાર નથી, પરંતુ ડાક કે ડાકલાં નામના દેશી ચર્મવાદ્યના તાલે ગવાતું દેવી ઉપાસનાનું ગાન છે. હવે ગુજરાતથી માંડીને મુંબઈ અને વિદેશમાં પણ નવરાત્રિમાં ઘણા ગાયક એક-બે ડાકલાંગીત રજૂ કરે છે. તો ઘણી વાર ખેલૈયા સુદ્ધાં ડાકલાંની ફરમાઈશ કરે. ગરબા સ્ટેજ શોમાં વાઘકાર સનેડા કે ડાકલાંની ચૂન વગાડે. બીજી પળે ખેલૈયાની રમવાની સ્ટાઈલ બદલાય. એમાંય ડાકલાં વખતે તો અમુક ખેલૈયા ભૂવાની જેમ ધૂણવા માંડે.
પહેલાં મેળવીએ ડાકલાંની ઓળખ. ડાક કે ડાકલું પૃથ્વી પરનું આદ્યવાદ્ય ગણાય છે. ચામડાંમાંથી બનેલું ડાક અને ડમરું જુદાં વાઘ છે. ડમરું ભગવાન શિવનું પ્રિય વાદ્ય છે. ડાકલાને અમુક લોકો બગલબચ્ચું પણ કહે છે. ગુજરાતી ભાષાના સમૃદ્ધ શબ્દકોશ ભગવદ્ગોમંડળ મુજબ ડાક એટલે એક જાતનું ચામડાનું વાજું, ડુગડુગિયું કે ડાકલું. જ્યારે ગુજરાતી લેક્સિકોન મુજબ ડાકલું એટલે અમુક દેવ-દેવીઓને પ્રસન્ન કરવા ભૂવા ધૂણતા હોય ત્યારે વગાડાતું નાનું વાઘ.
Denne historien er fra October 14, 2024-utgaven av Chitralekha Gujarati.
Start din 7-dagers gratis prøveperiode på Magzter GOLD for å få tilgang til tusenvis av utvalgte premiumhistorier og 9000+ magasiner og aviser.
Allerede abonnent ? Logg på
Denne historien er fra October 14, 2024-utgaven av Chitralekha Gujarati.
Start din 7-dagers gratis prøveperiode på Magzter GOLD for å få tilgang til tusenvis av utvalgte premiumhistorier og 9000+ magasiner og aviser.
Allerede abonnent? Logg på
ગરબા સંગે ડાકલાં પણ ગુંજે
દેવીની ઉપાસના માટે ડાકલાંનો ગેબી નાદ, આહવાન માટે હાકોટા અને ભૂવા ધૂણવાની પરંપરા હવે ગરબાના મંચ સુધી પહોંચ્યાં છે. સૌમ્ય ભક્તિના માતાજીના ગરબાની જેમ રૌદ્ર ઉપાસનાનાં દેવી માનાં ડાકલાંગીતનાં મ્યુઝિક આલબમ વધી રહ્યાં છે. આવો, મેળવીએ ડાકલાંનો પરિચય.
અંગદાન કરનારા અને લેનારામાં છે આવો ભેદભાવ
સ્ત્રી કરતાં પુરુષ અનેક વાતે ચઢિયાતા ગણાય છે તો ઑર્ગન ડોનેશનમાં કેમ પાછળ છે?
શક્તિની ઉપાસના સાથે માતાજીને ધરાવો આ પ્રસાદ
કઈ રીતે બનાવશો અંબે માને પસંદ એવી મલાઈ માવા સુખડી?
ભડકીલા રંગની લિસ્ટિનો લાલચટક વિવાદ
સદીઓથી આજ સુધી મહિલાના સૌંદર્યપ્રસાધનની આ અનિવાર્ય આઈટેમને કારણે એક મહિલાની નોકરી જોખમમાં આવી પડતાં એ વિવાદનું કારણ બની છે.
રાઈનો પહાડ ના કરવો...
મોટા સુખની નાની ચાવી શાંતિનો આધાર તમારી પાસે વિકલ્પ પસંદ કરવાની અને આસપાસની સ્થિતિને નિયંત્રિત કરવાની કેટલી સ્વતંત્રતા છે એના પર છે. હું કયા સંઘર્ષનો સ્વીકાર કરું અને કઈ માથાકૂટને દૂર રાખું એ નક્કી કરવાની છૂટ હોય એ મારી શાંતિ માટેની પૂર્વશરત છે. જે સંઘર્ષ સાર્થક છે એ શાંતિનો અનુભવ કરાવે. જે સંઘર્ષ નિરર્થક છે એ અશાંતિ આપે.
એક શિક્ષકની બદલીએ ગામને હિબકે ચડાવ્યું!
ઘોડે બેસાડી રાઘવ કટકિયાને વિદાય આપનારા મિતિયાળાવાસીઓ ધ્રૂસકે ધ્રૂસકે રડ્યા.
ઈઝરાયલનો પ્રતિશોધ ક્યાં અટકશે?
ગાઝા પટ્ટીથી થયેલા હુમલાને એક વર્ષ થવા આવ્યું છે ત્યારે ઈઝરાયલ આદું ખાઈને ઈસ્લામી આતંકી સંગઠનોની પાછળ પડ્યું છે. આ જૂથોના જે આગેવાન જ્યાં હાથમાં આવે ત્યાં એને ખતમ કરવા માટે ઈઝરાયલ મોટાં જોખમ પણ લઈ રહ્યું છે. ઈઝરાયલનું ઝનૂન જોતાં લાગે છે કે એનો જંગ ઝટ પૂરો નહીં થાય.
જસ્ટ, એક મિનિટ.
પસંદગી કરવાનું આપણા હાથમાં છે. સુખી થવાનો એ મહામાર્ગ છે.
પ્રશંસા અને ટીકાની વચ્ચે
જીવનમાં કેટલું હજી કરવાનું બાકી છે દુનિયાની દાદ કે ટીકા માટે વખત નથી.
ઈસ્ટ યા વેસ્ટ, ઈન્વેસ્ટમેન્ટ માટે ઈન્ડિયા ઈઝ બેસ્ટ...
વિદેશી ઈન્વેસ્ટર્સ શા માટે ભારતીય માર્કેટમાં એમનું રોકાણ વધારી રહ્યા છે? એનો જવાબ ભારતીય રોકાણકારોએ ખાસ જાણવો જોઈએ. વૈશ્વિક પરિબળો પણ ચોક્કસ સંકેત આપતાં રહ્યાં છે. આ જવાબની કેટલીક પાયાની બાબત સમજીએ...
