મા આદ્યશક્તિ અંબાજીની ભક્તિનો અનોખો ઉત્સવ નવરાત્રિ ઠેર ઠેર ઉલ્લાસભેર ઊજવાય છે. જો કે એમાં ગરબાની રચના, રજૂઆત, સ્ટેજ સજાવટથી માંડીને ખેલૈયાના વેશ અને ગરબે રમવાની સ્ટાઈલમાં સમયાંતરે પરિવર્તન આવ્યાં છે. પાંચેક દાયકા પહેલાં ગામડાંમાં શેરી કે ચોકમાં તો અમદાવાદ જેવાં શહેરોમાં પોળ, સોસાયટીમાં જગતજનની મા અંબાજીના પારંપરિક કે શેરી ગરબા ગવાતા. એ ગવડાવનારા ભગત તરીકે ઓળખાતા.
શહેરોમાં ખેલૈયાની સંખ્યા વધવાથી શેરી ગરબો પાર્ટી પ્લૉટ, ફાર્મ હાઉસ અને ક્યાંક ઍરકન્ડિશન્ડ હૉલ સુધી પહોંચ્યો. પછી રજૂઆતનું સ્વરૂપ પણ બદલાયું. આકર્ષક સ્ટેજ પર રંગબેરંગી લાઈટોની ઝાકમઝોળ હોય, અદ્યતન સંગીતવાદ્યો અને સાઉન્ડ સિસ્ટમ સંગે ગાયક ગરબા રજૂ કરે. એમાં પારંપરિક અને ગુજરાતી ફિલ્મનાં લોકપ્રિય ગરબા કે ગીત ઉપરાંત મૌલિક ગરબા રજૂ થાય. સાથે ગરબી, દાંડિયારાસ, હીંચ, હૂડો, ટિપ્પણી, વગેરે ગવાય. બાદમાં હિંદી ફિલ્મનાં ડિસ્કો ગીતના ઢાળમાં ડિસ્કો ગરબા અને પછી આવ્યો સનેડો.
ખેલૈયા પણ ભરતકામ અને આભલાં મઢેલાં ભપકાદાર ગામઠી વસ્ત્રો પહેરીને અવનવી સ્ટાઈલથી ગરબા રમતા-ઘૂમતા દેખાય. સાતેક વર્ષથી નવરાત્રિમાં ડાકલાંનું ઉમેરણ થયું છે. એ લોકપ્રિય પણ થયાં.
સમજી લો કે ડાકલાં એ ગરબા કે ભક્તિગીતનો કોઈ પ્રકાર નથી, પરંતુ ડાક કે ડાકલાં નામના દેશી ચર્મવાદ્યના તાલે ગવાતું દેવી ઉપાસનાનું ગાન છે. હવે ગુજરાતથી માંડીને મુંબઈ અને વિદેશમાં પણ નવરાત્રિમાં ઘણા ગાયક એક-બે ડાકલાંગીત રજૂ કરે છે. તો ઘણી વાર ખેલૈયા સુદ્ધાં ડાકલાંની ફરમાઈશ કરે. ગરબા સ્ટેજ શોમાં વાઘકાર સનેડા કે ડાકલાંની ચૂન વગાડે. બીજી પળે ખેલૈયાની રમવાની સ્ટાઈલ બદલાય. એમાંય ડાકલાં વખતે તો અમુક ખેલૈયા ભૂવાની જેમ ધૂણવા માંડે.
પહેલાં મેળવીએ ડાકલાંની ઓળખ. ડાક કે ડાકલું પૃથ્વી પરનું આદ્યવાદ્ય ગણાય છે. ચામડાંમાંથી બનેલું ડાક અને ડમરું જુદાં વાઘ છે. ડમરું ભગવાન શિવનું પ્રિય વાદ્ય છે. ડાકલાને અમુક લોકો બગલબચ્ચું પણ કહે છે. ગુજરાતી ભાષાના સમૃદ્ધ શબ્દકોશ ભગવદ્ગોમંડળ મુજબ ડાક એટલે એક જાતનું ચામડાનું વાજું, ડુગડુગિયું કે ડાકલું. જ્યારે ગુજરાતી લેક્સિકોન મુજબ ડાકલું એટલે અમુક દેવ-દેવીઓને પ્રસન્ન કરવા ભૂવા ધૂણતા હોય ત્યારે વગાડાતું નાનું વાઘ.
Denne historien er fra October 14, 2024-utgaven av Chitralekha Gujarati.
Start din 7-dagers gratis prøveperiode på Magzter GOLD for å få tilgang til tusenvis av utvalgte premiumhistorier og 9000+ magasiner og aviser.
Allerede abonnent ? Logg på
Denne historien er fra October 14, 2024-utgaven av Chitralekha Gujarati.
Start din 7-dagers gratis prøveperiode på Magzter GOLD for å få tilgang til tusenvis av utvalgte premiumhistorier og 9000+ magasiner og aviser.
Allerede abonnent? Logg på
ગુજરાતમાં હવે ડૉગ પકડશે દારૂ!
ચોરી, લૂંટ કે મર્ડરની ઘટનાના આરોપી સુધી પહોંચવા પોલીસજવાનોની સાથે ડૉગ સ્ક્વૉડ જોવા મળે એ કોઈ નવી વાત નથી. દાયકાઓથી પોલીસતંત્ર શ્વાનને એવી તાલીમ આપે છે કે જે ગુનેગારના સગડ મેળવવામાં મદદરૂપ થાય છે. ગુજરાત પોલીસે હવે ડૉગને તાલીમ આપવામાં એક ડગલું આગળ વધીને ક્યાંય દારૂ સંતાડવામાં આવ્યો હોય એ શોધી શકે એ માટે ખાસ બે ‘આલ્કોહોલ ડિટેક્શન ડૉગ’ તૈયાર કર્યા છે.
લગ્ન પછી સ્ત્રીએ કેમ નોકરી છોડવી પડે છે?
આને ‘પરણવાની સજા’ કહો કે બીજું કંઈ, આ છે તો હકીકત અને આંકડા પણ એમ જ બોલે છે.
અવગણવા જેવી નથી આ વ્યાધિ
ગર્ભાવસ્થામાં એનિમિયા સ્ત્રી ઉપરાંત ગર્ભસ્થ શિશુના સ્વાસ્થ્ય સામે જોખમ ઊભું થાય એ પહેલાં ચેતી જાવ...
મહેમાનો માટે બનાવો ટાફ્ટ બ્સ્ટેિબલ બિરયાની
દિવાળીમાં બહારના નાસ્તા અને તેલવાળો ખોરાક ખાઈને કંટાળી ગયા છો?
પોતાના ઘરમાં જ નહીં, અન્ય હિલાનાં જીવનમાં પણ ફેલાવી... સફળતાની મીઠાશ!
સ્વભાવે અંતર્મુખી એ મહિલા ઈન્ટિરિયર ડિઝાઈનર તો બની, પરંતુ લોકોનાં ઘરને સજાવવાને બદલે ઘરેથી રસોઈકળાથી નાની સ્ટાર્ટ-અપ કંપની શરૂ કરી અન્ય મહિલાનાં જીવન સજાવ્યાં. આ અમદાવાદી માનુનીની ચૉકલેટ્સનો સ્વાદ દેશ-વિદેશની દાઢે વળગ્યો છે.
વીરપુરથી કોચી સુધી જલારામજયંતીની ધૂમ
ખાસ્સી ગુજરાતી વસતિ ધરાવતા કોચીના ‘મિની હરિદ્વાર' સમા મટનચેરી વિસ્તારનું જલારામ ધામ.
હાથી આપણો મિત્ર છે, આપણેય એના સાથી બનવું પડશે...
વનવગડામાં પણ માણસજાતનો કોઈ એક દોસ્ત વસતો હોય તો એ છે ગજરાજ. જંગલી જીવોમાં સૌથી વધુ સમજદાર અને સૌથી વધુ સંવેદનશીલ એવા હાથીભાઈ સાથે માણસોનો નાતો આમ તો બહુ જૂનો છે, આપણે હાથીની પૂજા પણ કરીએ છીએ, પરંતુ હમણાં હમણાં હાથી અને માનવ વચ્ચે ઘર્ષણના અનેક કિસ્સા બની રહ્યા છે.
જીવતેજીવ શ્રદ્ધાંજલિ જીવનને સાફ રીતે જોવાનો પ્રયાસ
સામાન્ય રીતે આપણે આપણા મૃત્યુની વાત કરવાનું ટાળીએ છીએ, પણ અમુક ‘સાહસિક’ લોકો એવી વાતોને તંદુરસ્તીના સ્તરે લઈ જતા હોય છે. પોતાના મૃત્યુનો વિચાર એ કદાચ સૌથી સકારાત્મક વિચાર છે.
સમસ્યા અનિવાર્ય છે, દુઃખી થવું વૈકલ્પિક છે!
હિતકારી આશાવાદ આશાવાદ એટલે ઉપરવાળો સૌ સારાં વાનાં કરશે એવી અપેક્ષા નહીં, પણ એવો વિશ્વાસ કે આપણે પ્રયાસ કરીશું તો સૌ સારાં વાનાં થશે. આશાવાદી હોવું એટલું સરળ નથી જેટલું આપણે માનીએ છીએ. હકારાત્મક વિચારો હોવા એ આશાવાદ નથી. આશાવાદનો સંબંધ કર્મ સાથે છે.
જસ્ટ, એક મિનિટ...
રોજિંદી જિંદગીમાં માણસ કોઈ બાબતની મજા માણે કે કોઈ પરિસ્થિતિથી ડરે એની પાછળ એનું જે કન્ડિશનિંગ-જે તે સ્થિતિ સાથે એને ભૂતકાળમાં થયેલા કોઈ અનુભવને કારણે એની માનસિકતાનું ઘડતર થયું હોય એ જવાબદાર હોઈ શકે છે.
