Nobel ödüllü Rus fizikçi Lev Landau, "Kozmologlar genellikle yanılır ama asla şüpheye düşmezler" demişti. Belki de haklıydı. Belki kozmologların biraz daha tevazu sahibi olmaları gerekiyor. Ne de olsa evren üzerine yaptıkları araştırmalarda oldukça muazzam bazı şeyleri gözden kaçırdılar.
Mesela karanlık enerji... Evrenin kütle enerjisinin %68,3'ünü oluşturmasına rağmen tüm uzayı kaplayan ve kozmik genişlemeyi hızlandıran bu görünmez "şey" 1998 yılına kadar keşfedilemedi. Evrenin en büyük kütle bileşeninin bir nesil öncesine kadar fark edilemediğini bir düşünün! Bir de evrenin kütle enerjisinin geri kalan %31,7'sinin aslan payını oluşturan karanlık madde var.
Varlığından ilk olarak 1930'larda şüphelenilmiş olsa da bu ikinci tür görünmez madde, 1970'lerin sonlarına kadar doğrulanamadı. Hem de görünür yıldızlardan ve galaksilerden yaklaşık altı kat daha ağır basmasına rağmen!..
Kozmologlar bu iki şeyi bu kadar uzun süre gözden kaçırmayı başardıklarına göre kozmik yapbozun başka önemli parçalarını da gözden kaçırmış olabilirler mi? 2024 itibarıyla bu sorunun cevabı, "olabilirler". Bazı kozmik anomaliler, astrofizik alanında heyecan yaratıyor ve kozmik karışıma yeni bileşenlerin eklenmesi gerekebileceğine işaret ediyor.
İşte en büyüklerinden üçü...
HUBBLE GERİLİMİ
EVRENİN GENİŞLEME HIZINI ÖLÇEBİLİYORUZ. SORUN ŞU Kİ BU HIZI NASIL ÖLÇTÜĞÜMÜZE BAĞLI OLARAK FARKLI SONUÇLAR ELDE EDİYORUZ.
Ele alacağımız ilk anomali evrenin genişleme hızıyla ilgili. Gök bilimciler bu hızı iki şekilde belirleyebiliyor ve sorun da burada yatıyor: İki yöntem birbirinden farklı sonuçlar veriyor.
Bariz yöntem, yakın evrendeki galaksileri (evrenin temel yapı taşları) gözlemleyerek bizden ne kadar hızlı uzaklaştıklarını ölçmek. Evrenin 13,82 milyar yıl önce doğduğu Büyük Patlama'nın ardından galaksiler kozmik şarapnel parçaları gibi dağıldı ve birbirinden uzaklaşmaya devam ediyorlar.
Denne historien er fra Ekim - Kasım 2024-utgaven av Popular Science - Türkiye.
Start din 7-dagers gratis prøveperiode på Magzter GOLD for å få tilgang til tusenvis av utvalgte premiumhistorier og 9000+ magasiner og aviser.
Allerede abonnent ? Logg på
Denne historien er fra Ekim - Kasım 2024-utgaven av Popular Science - Türkiye.
Start din 7-dagers gratis prøveperiode på Magzter GOLD for å få tilgang til tusenvis av utvalgte premiumhistorier og 9000+ magasiner og aviser.
Allerede abonnent? Logg på
KÖTÜ HABER İYİ HABERİ DÖVER
lyi haberlere hasret olabilirsiniz ama beyniniz ortalığın cehennem yeri olduğunu söyleyen manşetlerden zevk alıyor.
KÜTLE ÇEKİMİ NELERDEN "OLUŞUYOR"?
Kütle çekimi kuvvetini taşıyan şey parçacıklarsa bu parçacıkların tespit edilebilmesi gerekir. En azından teoride öyle...
ATEŞ PÜSKÜRTEN EJDERHALAR VAR OLABİLİR Mİ?
Cevap, lise kimya derslerinde ve ateşe dayanıklı malzemelerde saklı.
DERİN ISI
JEOTERMAL ISITMA, EDEN PROJESİ'NDEKİ BİTKİLERİN BÜYÜMESİNE YARDIMCI OLUYOR. YENİ VE GELİŞMİŞ TEKNOLOJİLER, PROJEYİ HERKES İÇİN TEMİZ VE ÇEVRECİ BİR ENERJİ KAYNAĞINA DÖNÜŞTÜREBİLİR.
SUPER VANARDAĞLAR
Gezegenimiz çeşit çeşit yanardağlarla dolu. Yanardağların hepsi yüzeyin altında işleyen devasa kuvvetlerin işareti olsa da yalnızca bir çeşidi bu kuvvetleri tamamen açığa çıkaracak kadar büyük. .
EVRENİN BAĞLARI
KOZMİK SİCİMLER KOZMOS BOYUNCA UZANAN VARSAYIMSAL \"YARA İZLERİDİR”. GERÇEKTEN VAR OLUP OLMADIKLARINI BİLMİYORUZ AMA VARSALAR EVREN HAKKINDA BİLDİĞİMİZ HER ŞEYİ TEK BİR TEORİDE BİR ARAYA GETİREBİLİRLER. ÜSTELİK GÖK BİLİMCİLER VARLIKLARINA DAİR İLK KANITI BULMUŞ OLABİLİR.
EVREN MODELİMİZDE YANLIS BİR SEYLER VAR!
EVRENİN İNANILMAZ DERECEDE DETAYLI BİR RESMİNİ ÇİZEBİLİYORUZ AMA BU RESİM KESİNLİKLE TAMAMLANMIŞ DEĞİL. KOZMİK YAPBOZDA EKSİK OLAN ÇOK ÖNEMLİ PARÇALAR VAR VE ONLAR OLMADAN RESİM ANLAMSIZ KALIYOR.
KAYALAR HAZIR FAKAT...
Perseverance'in Mars'tan topladığı kayalar, gezegendeki yaşam belirtilerinin taşıyor olabilir. Ama ne yazık ki onlara uzun bir süre ulaşamayacağız.
DÜNYA ISINDIKÇA AĞAÇLAR "NEFES ALMAKTA❞ ZORLANIYOR
Yeni bir araştırmaya göre daha sıcak ve kuru iklimlerde ağaçlar, ısıyı hapseden karbondioksidi tutmakta zorlanıyor.
ANALIZ Vücudu şekillendiren giysilerin içine sıkışmanın gizli sağlık riskleri var
Şekillendirici iç çamaşırları daha hızlı incelmenizi sağlarken sorunlara da yol açabiliyor.