അമർകണ്ടകിലെ നാൻമുഖിയുടെ മുന്നിൽ

അപൂർവമായൊരു ആരാധനാകേന്ദ്രമാണ് ദണ്ഡകാരണ്യത്തിലെ മഹാമേരു ക്ഷേത്രം. ഭാരതത്തിന്റെ സാംസ്കാരികത്തനിമയും വാസ്തുവിദ്യാഭമേൻമയും ഈ കാനനക്ഷത്രത്തിൽ തെളിഞ്ഞുകാണാം

- VATSALA MOHAN

ചത്തീസ്ഗഢിലേക്ക് തിരിക്കുമ്പോൾ വലിയൊരു ആശങ്കയായിരുന്നു മനസ്സിൽ. മാവോയിസ്റ്റ് ആക്രമണം മൂലം യാത്ര തടസ്സപ്പെടുമോ എന്ന പേടിയായിരുന്നു. അവിടെയെത്തിയപ്പോഴാണ്, പുറമേ കേൾക്കുന്ന പ്രശ്നങ്ങളൊന്നും സാധാരണ ജീവിതത്തെ ബാധിച്ചിട്ടില്ലെന്ന് മനസ്സിലായത്. വ്യത്യസ്തമായ പ്രകൃതിയും ജനങ്ങളും ഛത്തീസ്ഗഢിന്റെ പ്രത്യേകതയായി തോന്നി.

വനപ്രദേശങ്ങളിലൂടെയായിരുന്നു യാത്ര കൂടുതലും. ദണ്ഡകാരണ്യത്തിന്റെ കൂടുതൽ ഭാഗങ്ങളും ദൃശ്യമാകുന്നത് ഛത്തീസ്ഗഢിലാണ്. ഹിമാലയഭാഗങ്ങളിലല്ലാതെ ഇത്രയും ഇടതിങ്ങിയ, സമൃദ്ധമായ കാടുകൾ മറ്റെവിടെയും കണ്ടിട്ടില്ല. കാടുകളിലെ പ്രകൃതി ജന്യമായ ഗുഹകളും മനോഹരമായ വെള്ളച്ചാട്ടങ്ങളുമാണ് മറ്റൊരു പ്രത്യേകത. അതിനടുത്തായി കാട്ടിനുള്ളിൽ ആദിവാസികളുടെ അമ്പലങ്ങളുണ്ട്. ചാണകം മെഴുകിയ മണ്ഡപത്തിൽ കുടികൊള്ളുന്ന ശിലാമൂർത്തികൾ. ഇവിടെ പൂജാരികളെല്ലാം ആദിവാസികളാണ്. തനതായ രീതിയിൽ വസ്ത്രം ധരിച്ച് പൂജകൾ ചെയ്യുന്ന അവർ, ഭക്തരിൽ നിന്ന് ഒന്നും ചോദിച്ചുവാങ്ങുന്നില്ല. എന്ത് കൊടുത്താലും സന്തോഷത്തോടെ സ്വീകരിക്കുന്നു.

നഗരപരിധി വിട്ടാൽ, ശാന്തത നിറഞ്ഞ ഗ്രാമങ്ങളാണ്. കോൺ ക്രീറ്റ് കെട്ടിടങ്ങൾ കാണാനേയില്ല. പഴയ ഓടും പുല്ലുകളും കൊണ്ടുമേഞ്ഞ ചെറിയ വീടുകൾ. മണ്ണും ചാണകവും തേച്ച ചുവരുകളും നിലവും. സമൃദ്ധമായ കൃഷിയിടങ്ങൾ. റോഡിനിരുവശത്തും ഇടയ്ക്കിടെ കാണുന്ന വിശാലമായ കുളങ്ങൾ. കുളത്തിനോട് ചേർന്നുള്ള ചെറിയ അമ്പലം. അതിന് ചുറ്റുമായി ചെറിയ വീടുകൾ. ആരോഗ്യമുള്ള, അകിട് നിറഞ്ഞ പശുക്കൂട്ടം. തനി നാടൻ ഗ്രാമജീവിതമാണ് യാത്രയിലുടനീളം കൺമുന്നിൽ തെളിഞ്ഞത്.

സത്പുരയിലെ അമർകണ്ടക്

ഗംഗാസമതലത്തെ ദക്ഷിണേന്ത്യയിൽ നിന്ന് വിഭജിക്കുന്നത് വിന്ധ്യപർവത നിരകളാണ്. അവ ആരവല്ലി പർവതത്തിൽനിന്ന് തുടങ്ങി ഉത്തർപ്രദേശ്, മധ്യപ്രദേശ്, ഗുജറാത്ത് സംസ്ഥാനങ്ങളിലായി, കിഴക്കുപടിഞ്ഞാറ് ദിശയിൽ വടക്കോട്ട് ചരിഞ്ഞുകിടക്കുന്നു. വിന്ധ്യന് സമാന്തരമായി തെക്കുഭാഗത്ത് സത്പുര പർവതനിരകളുണ്ട്. സത്പുരയിലെ പ്രധാന കൊടുമുടിയായ, “അനശ്വരന്മാരുടെ കൊടുമുടി' എന്നറിയപ്പെടുന്ന പ്രസിദ്ധമായ അമർകണ്ടക്, മധ്യപ്രദേശിലെ അനുപ്പുർ ജില്ലയിലാണ്. ഈ പർവത നിരകളിൽ നിന്നാണ് ഭാരതത്തിലെ പ്രധാന നദികളിലൊന്നായ നർമദ പിറക്കുന്നത്.