થાઈરોઈડના સંકેત સમજો

સતત બદલાતી જીવનશૈલીમાં પુરુષોની સરખામણીમાં મહિલાઓ થાઈરોઈડથી વધારે ગ્રસ્ત થઈ રહી છે. સમય રહેતા આ રોગની સારવાર જરૂરી છે..

થાઈરોઈડ ગ્રંથિ શરીરની એક નાની, પણ મહત્ત્વની ગ્રંથિ છે. તેના દ્વારા સ્રાવિત હોર્મોન્સ શરીરની કેટલીય મુખ્ય પ્રક્રિયામાં મહત્ત્વની ભૂમિકા ભજવે છે. જ્યારે આ ગ્રંથિ દ્વારા સ્રાવિત હોર્મોન્સ અસંતુલિત થાય છે ત્યારે તેની અસર પૂરા શરીર પર થાય છે. જ્યારે આવું થાય છે તો શરીર કેટલાક સંકેત આપે છે, પરંતુ ઘણી વાર લોકો તેને નજરઅંદાજ કરે છે, કારણ કે આ પ્રકારના સંકેત કેટલીય સ્વાસ્થ્ય સમસ્યામાં પણ દેખાય છે.

ખાણીપીણીની ખોટી ટેવો અને ખરાબ જીવનશૈલીના લીધે યુવા મહિલાઓ પણ ઝડપથી થાઈરોઈડથી સંબંધિત ગરબડીનો શિકાર થઈ રહી છે. થાઈરોઈડ ગ્રંથિ સંબંધિત સમસ્યા મહિલા અને પુરુષ બંનેને થઈ શકે છે, પરંતુ તેના ૬૦-૭૦ ટકા કેસ મહિલાઓમાં જ સામે આવે છે. મેનોપોઝની સ્થિતિમાં પહોંચેલી મહિલાઓમાં થાઈરોઈડની ગરબડીથી ગ્રસ્ત થવાનું જોખમ યુવા મહિલાઓની સરખામણીમાં વધી જાય છે.

થાઈરોઈડ ગ્રંથિ

થાઈરોઈડ એક પતંગિયાના આકારની નાની ગ્લેન્ડ છે જે ગરદનના નીચેના ભાગમાં જોવા મળે છે. તેનું વજન તો સરેરાશ ૩૦ ગ્રામ હોય છે, પણ તેના કાર્ય મહત્ત્વના છે. થાઈરોઈડ ગ્રંથિને મગજમાં રહેલી પિટ્યુટરી ગ્રંથિ નિયંત્રિત કરે છે. જે થોરોક્સિન (ટી૩), ટ્રાઈડોથોયરોનિન (ટી૪) અને ટીએસએચ હોર્મોન્સનો સ્રાવ કરે છે.

આ હોર્મોન્સ શરીરની મેટાબોલિક ક્રિયાને નિયંત્રિત કરે છે. તેથી તેને ‘મેટાબોલિઝમ મેનેજર' ની સંજ્ઞા આપવામાં આવે છે. મેટાબોલિઝમના દરને સ્થિર રાખવા માટે આ હોર્મોન્સનું યોગ્ય પ્રમાણમાં સ્રાવિત થવું જરૂરી છે. શરીરમાં આ હોર્મોન્સના સ્તરના લીધે મેટાબોલિઝમનો દર ધીમો થઈ શકે છે.

થાઈરોઈડ ગ્રંથિથી સંબંધિત સમસ્યા

થાઈરોઈડ ગ્રંથિથી સ્રાવિત હોર્મોન્સમાં અસંતુલન થતા ૨ પ્રકારની સમસ્યા થાય છે :

હાઈપરથાઈરોડિઝમ