સર, સ્ટિફન હોકિંગ આપની સાથે લંચ લેવા માંગે છે...

ડૉક્ટર આલ્બર્ટ આઇન્સ્ટાઇન અને વડોદરાના વતની એસ્ટ્રોફિઝિક્સના પ્રોફેસર ડૉક્ટર કરણ જાનીની સમાનતા કઈ ખબર છે? સમયના અલગ અલગ ફલક ઉપર બંનેએ એક સરખો જ વિચાર કર્યો કે, "सितारों से आगे ये कैसा जहां है? આવો વિચાર તો કદાચ આપણને ક્યારેક ને ક્યારેક તારાદર્શન કરતી વેળા આવ્યો જ હશે, પણ એ રહસ્ય શોધવામાં આયખું ખર્ચી નાખનાર અને આયખું ખર્ચવા તત્પર ઉપરોક્ત બંને ખગોળવિદો અને આપણામાં જમીન-આસમાન જેટલું અંતર ખરું કે નહીં..?

- સુશીલા મેકવાન

એ . સી.ની ઠંડી હવામાં મોબાઇલના તરંગોનું હાલરડું સાંભળતા નિદ્રામાં સરી જતી યુવાપેઢીને અંધારી રાતમાં તારાઓની બિછાત નિહાળી કલ્પનાઓમાં સરી જવાની ભવ્યતા કદાચ ન સમજાય, પણ જેણે એ માણી હોય ને એ તો જ્યારે એ ગુમાવી બેસે ત્યારે એની વ્યથા ગુલઝારના શબ્દોમાં પડઘાય,, "दिल ढूंढता है फिर वही फुर्सत के रात दिन, "गर्मियों की रात हो पुरवइया चले... ठंडी सफेद चादरों पर जागे देर तक तारों को देखते रहे छत पर पड़े हुए'. दिल ढूंढता है।

તારાઓ જોવાની ફુરસદ ડૉ. કરણ જાનીને પણ વડોદરામાં હતી 'ને મનમાં હતા અનેક પ્રશ્નો. મનમાં અધ્યાત્મ અને અંતરિક્ષ બંને તરફ સરખું ખેંચાણ હતું. અમેરિકાની Vanderbilt Universityમાં એસ્ટ્રો ફિઝિક્સ ભણાવતા ડૉ. કરણ જાની કહે છે કે, ‘વડોદરામાં અમારા ઘરમાં શિક્ષણનું વાતાવરણ તો હતું જ, દાદા શ્રેયસ સ્કૂલના સ્થાપક હોવાથી શિક્ષણની ખૂબ ચર્ચાઓ થતી, પરંતુ વિજ્ઞાન વિષય ગેરહાજર રહેતો. સમજણના ઘરમાં પ્રવેશતાં જ હું વિચારતો કે, આ બ્રહ્માંડની ઉત્પત્તિ ક્યારે થઈ હશે? બ્રહ્માંડે શા માટે પૃથ્વી ઉપર મને મોકલ્યો હશે? સ્કૂલના વૅકેશન પિરિયડમાં હું નડિયાદમાં શ્રી મોટાની મૌન શિબિરો એટેન્ડ કરતો અને આ જ પ્રશ્નો અંગે વિચારતો રહેતો. મારે બ્રહ્માંડને સમજવું હતું પણ માઇથોલૉજી દ્વારા નહીં, સાયન્ટિફિક રીતે. દસમા ધોરણના વિજ્ઞાનના એક ચેપ્ટરથી હું સમજ્યો કે આપણને દેખાતી આકાશગંગા એકમાત્ર ગેલેક્સી નથી, આવી અનેક ગેલેક્સી છે અને એક એક ગેલેક્સીમાં હજાર કરોડથી પણ વધુ તારાઓ હોય છે. મારું વિસ્મય પાંખો ફડફડાવતું હતું. બારમું ધોરણ પાસ કર્યા પછી મેં એમ.એસ. યુનિવર્સિટીમાં બી.એસસી. વિથ ફિઝિક્સનો અભ્યાસ કરવા માંડ્યો.’

આપણે એવી કેટલી બધી ઘટનાઓ કે વાર્તાઓ સાંભળી છે કે કોઈ એક પુસ્તક કે કોઈ એક વાક્ય વ્યક્તિના જીવનને એક નવો જ વળાંક આપી દે. કરણ જાની માટે પણ આવી જ કોઈક ઘટના નિયતિએ સર્જી હતી. તેઓ વધુમાં કહે છે કે, “અમારી સાયન્સ ફેકલ્ટી પાસે ફૂટપાથ ઉપર એક માણસ સેકન્ડહેન્ડ બુક વેચતો એની પાસેથી એક દિવસ મેં એક બુક ખરીદી જેનું નામ હતું ‘અ બ્રિફ હિસ્ટ્રી ઑફ ટાઇમ’, સ્ટિફન હૉકિંગની આ બુક વાંચી મારું મનોજગત બદલાઈ ગયું, ત્યારે મને જાણ નહોતી કે આ બુક મને ખુદને એના લેખક સુધી દોરી જશે, કદાચ બ્રહ્માંડની મારા માટેની આ જ ભાવી યોજના હતી."