બી ટ્રાવેલ કિંગ - ડુ બેકપેકિંગ

ઇટાલીમાં ખ્રિસ્તના ૩૪૦૦થી ૩૧૦૦ વર્ષ પહેલાંનું એક રકસેક શોધાયું હતું, જે તામ્રયુગના એક આઇસમેને પ્રાણીના રૂંછાદાર ચામડા વડે બનાવેલું હતું. જોકે ઘણા તેને થેલો ગણવા તૈયાર નથી

- ગૌરાંગ અમ

રખડપટ્ટી કરો રઝળપાટ કરો, પણ પ્રવાસ કરો

ઘર ’ને કુટુંબની યાદ થેલામાં ભરી સુવાસ બનો

બૅક-પૅક અર્થાત્ એવી ઘેલી કે થેલો જેના પટ્ટા ખભા પર લગાડી વ્યક્તિ તેને પીઠ પર ભરવીને ઊંચકી શકે. શબ્દ નાઉન તરીકે અંગ્રેજીમાં ૧૯૦૪માં 'ને ક્રિયાપદ તરીકે ૧૯૧૬માં સ્થાન પામ્યો. બૅકપૅકિંગ એટલે બૅકપૅકમાં જરૂરિયાતની વસ્તુઓ લઈ વ્યાયામ કે મોજ ખાતર લાંબે સુધી ફરવા જવું કે પગપાળું પર્યટન કરવું. વિશ્વભરના કરોડો યુવાનોમાં બૅકપૅકિંગ પ્રિય રહ્યું છે. ભારતમાં મૂળે ૨કસેક શબ્દ ચલણમાં હતો. જેના મૂળ જર્મન ભાષામાં છે. ભારતની જેમ સમગ્ર સંસારમાં બૅક પર ઊંચકાતી બૅગની આમ ઇન્સાનમાં ઓળખાણ લશ્કરી જવાનોએ આપી હતી. વિદ્યાર્થીઓ એ પછી વાપરતાં થયા. હવે તો ગામડામાં સાઇકલ પર જતી વીરાંગનાની પીઠ પર લેપટોપ બૅગ નજરે ચઢે છે ’ને નાના-મોટા નગરમાં પિઝા હોય કે પાવડા, ડિલિવરી અર્થે બૅકષૅક વપરાય છે. આજે બે આંકડાથી માંડીને માગો એ ફિગર્સમાં સરળતાથી બૅકપક વેચાય છે, પણ એક જમાનો હતો જ્યારે બૅકપૅકિંગની ખરી ’ને પાકી વ્યાખ્યા હજુ જન્મી રહી હતી.

સૌને એમ હશે કે પ્રવાસ અંગે હંમેશાં લોકોનો અભિગમ હકારાત્મક હશે, પણ વેસ્ટની વાસ્તવિકતા એ છે કે સત્તરમી સદી સુધીમાં પ્રવાસ અંગે ત્યાંના લોકો ઘણું નકારાત્મક રહેતાં. ભારત જેવા દેશ જેની પોતાની આગવી સંસ્કૃતિ હતી તેમાં પત્રિજ્યા 'ને યાત્રા જેવી ક્રિયાને સન્માન અપાતું હતું. ત્યાં એ બધું કોમન સોસાયટી બહારનું ગણાતું. કામ માટેના 'ને કોઈ પ્રકારની સત્તા ધરાવનારાના પ્રવાસ એટલે કે ટૂરનો મામલો જુદો પડતો. ખેર, આપણે તો વિદેશી શાસકો નીચે અસામાન્ય જીવન જીવતાં હતા, પણ જ્યાં પોતાનું શાસન હતું એ પશ્ચિમમાં યુદ્ધ ’ને જવાબદારીથી દૂર ભાગનારો વિચિત્ર માણસ પ્રવાસ કરે એવું મનાતું હતું. આપણને પશ્ચિમના જે પ્રવાસી સાહસિકોની ગાથા જણાવવામાં આવે છે તે હસ્તીઓને નોર્મલ સોશિયલ હ્યુમન ગણવામાં આવતાં નહોતાં, સિવાય કે ચર્ચ કે સરકારે તેમને મોકલ્યા હોય. સત્તરમી સદીમાં અમુક અંશે પ્રવાસને શિક્ષણ ’ને આનંદનો ભાગ ગણવાનું પશ્ચિમમાં શરૂ થયું. ધનિકો ’ને સત્તાધીશોએ પ્રવાસનો શોખ પાળવા માંડ્યો, ખાસ કરીને બીજા દેશમાં પ્રવાસ કરવાનો.