રાજસ્થાન તેના પ્રાદેશિક રાજસી વૈભવ અને શૌર્યગાથાઓ થકી પ્રચલિત છે. આ પ્રદેશની પ્રજા કુદરતી વિષમતાઓ વચ્ચે ઊગી છે અને વિકસી છે. અહીં વસતા લોકોએ આ રણના નિતાંત ખાલીપાને કલા અને સંસ્કૃ તિના રંગોથી ભાતીગળ બનાવ્યું છે. અહીંની પ્રજા પ્રકૃતિગત પ્રતિકૂળતાઓ વચ્ચે સતત ઘડાઈને મજબૂત બની છે. સમાજમાં સ્ત્રીઓનું સન્માન છે, સ્ત્રીને પરિવારની આબરૂ માનવામાં આવે છે, પરંતુ તેની વરવી બાજુ પણ છે. મોટા ભાગે સ્ત્રીઓને અનેક મર્યાદાઓ અને અંકુશો વચ્ચે જીવવું પડે છે. નાનાં ગામોમાં પરિસ્થિતિ વધારે ગંભીર છે. શૈક્ષણિક સુવિધાઓ અને એ માટેની જાગૃતિ ન્યૂન છે. સ્ત્રીઓને અભ્યાસ માટે શહેર મોકલવાની વાત તો કલ્પનાની પણ બહાર છે. રૂઢિગત પ્રથાઓને કારણે સ્ત્રીઓમાં શિક્ષણનો સરેરાશ આંક સતત નીચો રહે છે. રાજસ્થાન ભારતનું ત્રીજું સૌથી વધારે વસતિ ધરાવતું તેમાંની ૮૦% વસ્તી ગ્રામ્યવિસ્તારોમાં રહે છે. અહીં સ્ત્રીઓમાં રાજ્ય છે. શિક્ષણનું પ્રમાણ માત્ર ૩૫% જેટલું છે. બાળવિવાહ અને અન્ય કુરિવાજોને કારણે સ્ત્રીઓને શાળાઓથી દૂર જ રહેવું પડે છે.
આ રીતે જેસલમેરના ગ્રામ્ય વિસ્તારોમાં રહેતી સ્ત્રીઓ સામાજિક, આર્થિક અને શૈક્ષણિક એમ અનેક અભાવો વચ્ચે જીવે છે. શિક્ષણ દ્વારા સ્ત્રીઓ સ્વતંત્ર અને આત્મનિર્ભર બને છે. આજના પ્રગતિશીલ સમયમાં જ્યારે શિક્ષણ પાયાની જરૂરિયાત જ નહીં, પરંતુ દરેક ભારતીય નાગરિકનો સમાન હક ગણવામાં આવે છે ત્યારે આ પરિસ્થિતિ બિલકુલ સ્વીકારી શકાય તેમ નથી. નિશંકપણે સ્ત્રીઓમાં શિક્ષણ અંગેની જાગૃતિ લાવવાથી આખી પેઢીને વિકાસના માર્ગ પર ગતિશીલ કરી શકાય.
આ વિશેની ખેવનાના પગલે ન્યૂ યૉર્ક સ્થિત સંસ્થા CITTA આગળ આવી. અત્રે ઉલ્લેખનીય છે કે CITTA એક બિન-નફાકારી સંસ્થા છે જે એવા દુર્ગમ અને અંતરિયાળ સ્થળોએ સ્થાનિક સંસ્થાઓ સાથે સહયોગ સાધીને લોકકલ્યાણ અર્થે શાળા, હૉસ્પિટલ્સ વગેરે પ્રકારનાં સંસ્થાનો ઊભા કરે છે. અત્યાર સુધીમાં આ સંસ્થાએ પૂર્ણ કરેલ પ્રોજેક્ટમાં આત્મીય સેન્ટર, લલિતપુર, નેપાળ; જૉનગા હૉસ્પિટલ, ઓડીસા; લીમી વેલી સ્કૂલ, નેપાળ; શ્રી વિવેકાનંદ પ્રાયમરી એન્ડ હાઈસ્કૂલ, જૉનગા, ડૉ. ક્રિસ્ટોફર બાલી હૉસ્પિટલ, સિંધુલી, નેપાળ અને જ્ઞાન સેન્ટર, જેસલમેર, રાજસ્થાનનો સમાવેશ થાય છે.
This story is from the September 23, 2023 edition of ABHIYAAN.
Start your 7-day Magzter GOLD free trial to access thousands of curated premium stories, and 9,000+ magazines and newspapers.
Already a subscriber ? Sign In
This story is from the September 23, 2023 edition of ABHIYAAN.
Start your 7-day Magzter GOLD free trial to access thousands of curated premium stories, and 9,000+ magazines and newspapers.
Already a subscriber? Sign In
સંપાદકીય
સ્વાગતમ્ અનલ નામ સંવત્સર
પરમ શ્રદ્ધાનું એક સરનામું!
અહીં જે વિશ્વાસની વાત કરી છે તે માનવી જીવનમાં શ્રદ્ધાનો જે એક ગોખલો શોધે છે તેની છે. દરેક માણસને પોતાના જીવનમાં આવું પરમ શ્રદ્ધાનું એક સરનામું જોઈતું હોય છે.
પંચામૃત
કેટલાક શ્રદ્ધા ફેલાવે છે, કેટલાક અશ્રદ્ધા!
મોબાઇલ - ઇ-મેઇલ પછી હવે સપનામાં સફળ થઈ સંદેશા મોકલવાની શોધ
દુનિયાની જુદી-જુદી સભ્યતાઓમાં વ્યક્તિને આવતાં સપનાંને લઈને જુદાં-જુદાં અર્થઘટનો કરનારાં શાસ્ત્રો ઉપલબ્ધ છે.
હેન્ડ વોશ વાપરવું જોઈએ કે હેન્ડ સેનિટાઇઝર?
કોવિડ મહામારી દરમિયાન લોકોને હેન્ડ સેનિટાઇઝર વિશે ખ્યાલ આવ્યો.
વિઝા વિમર્શ,
ઇમરજન્સી એપોઇન્ટમેન્ટ
બિંજ-થિંગ
કામ, જો જો ક્યાંક કરી ન નાખે ‘કામ’ તમામ
મિથુન દાની ‘ગરીબો કા અમિતાભ’થી ‘એ' કેટેગરીના હીરો સુધીની સફર
ફિલ્મ ક્ષેત્રે ઉત્કૃષ્ટ પ્રદાન બદલ દાદા સાહેબ ફાળકે ઍવૉર્ડ માટે મિથુન ચક્રવર્તીનું નામ જાહેર થયા બાદ તેમણે કહ્યું હતું, ‘હું કોલકાતાની નાની ગલીઓમાંથી આવ્યો છું. મેં ખૂબ જ સંઘર્ષ કર્યો છે. મેં કરેલી અસાધારણ શરૂઆતને હું ક્યારે નહીં ભૂલી શકું. હું મારી જાતને પૂછું છું, શું આ સાચું છે? હું મારી ભાવનાને શબ્દમાં વ્યક્ત નહીં કરી શકું.’ *** રાષ્ટ્રીય પુરસ્કાર મળ્યા બાદ જ્યારે પત્રકાર ઇન્ટરવ્યૂ લેવા માટે આવ્યા ત્યારે મિથુન ચક્રવર્તી ભૂખના કારણે બોલી શકતા નહોતા. તેમણે પત્રકારને કહ્યું કે, પહેલાં તું જમાડ, પછી જ હું ઇન્ટરવ્યૂ આપીશ!
પ્રવાસન રક્ષા ભટ્ટ
રાજી નીશીનીવા પાર્ક, ઉત્તરાખંડ
ગાંધીજીની ખાદી જનસામાન્યની પહોંચથી દૂર
ગાંધીજીની ખાદી આજે માત્ર વારે-તહેવારે, સરકારી કાર્યક્રમોમાં કે ખૂબ પૈસાપાત્ર વ્યક્તિઓ પાસે જ દેખાય છે. ખૂબ મોંઘી ખાદી ખરીદવાનું સામાન્ય લોકોનું ગજું રહ્યું નથી. ખાદી મોંઘી થઈ એ માટે સરકારી અધિકારીઓની અવ્યવહારુ નીતિ જવાબદાર છે. આજે ખાદીના વણાટ સહિતનાં કામો માટે નવી પેઢી આવવા તૈયાર નથી. ઓછું વળતર અને વધુ મહેનતના કારણે કારીગરો ખાદીથી દૂર થઈ રહ્યા છે.
