બિંજ-થિંગ

અનિશ કપૂર - અમૂર્તનું અતિવાસ્તવિક દર્શન કરાવતા શિલ્પકાર

- પ્રિયંકા જોષી

મને વસ્તુઓ આભાસી લાગે છે. તે ક્યારેય પહેલી નજરે દેખાય તેવી હોતી નથી. તેને નીરખવાની આપણી દૃષ્ટિમાં પ્રેમ, નફરત, કરુણા, ચાહના જેવી ભાવનાઓ ઉમેરાય છે. અહીં દર્શક એ વસ્તુ સાથે સંકળાય છે અને ત્યાં સંવાદ સ્થાપિત થાય છે.’ – અનિશ કપૂર.

મૂળ ભારતના વતની અને હાલ લંડનમાં વસતા અનિશ કપૂર વૈશ્વિક સ્તરે પોંખાયેલા શિલ્પકાર છે. બ્રિટિશ વિઝ્યુલ આર્ટિસ્ટ તરીકે ટર્નર પ્રાઇઝથી સન્માનિત થયેલા આ કલાકાર તેમની કન્ટેમ્પરરી આર્ટવર્કની અનોખી શૈલી માટે જાણીતા છે. અનિશ કપૂરનાં શિલ્પો માનવના આંતરિક ભાવજગતને બહાર લાવીને તેના શરીર દ્વારા ભૌતિક જગત સાથેનો તેનો સંબંધ વર્ણવે છે. તેમની કલાકૃ તિઓમાં પૂર્વ અને પશ્ચિમનું અજબ સંમિશ્રણ જોઈ શકાય છે.

મુંબઈમાં જન્મેલા અને દહેરાદૂનની દૂન સ્કૂલમાં ભણેલા અનિશ કપૂરે ૧૭ વર્ષની ઉંમરે કલાકાર બનવાનો નિશ્ચય કરી લીધો અને ૧૯૭૩માં બ્રિટનની હોર્નસે કૉલેજ ઑફ આર્ટ તેમ જ ચેલ્સી સ્કૂલ ઑફ આર્ટ ઍન્ડ ડિઝાઇનમાં અભ્યાસ કરવા માટે નીકળી પડ્યા. એ પછી તેમની કલ્પના અને કાર્યને નવું આકાશ મળ્યું.

૧૯૮૦થી તેમને નવીન, પરંપરિક શૈલી ધરાવતાં શિલ્પકાર તરીકે આંતરરાષ્ટ્રીય સ્તરે ખ્યાતિ મળવા લાગી. લંડન તેમનો કાયમી વસવાટ છે અને ત્યાં જ તેઓ પોતાનું કામ કરે છે. તેમ છતાં તેઓ અવારનવાર ભારતની મુલાકાત લેતાં રહે છે. તેમના જણાવ્યા પ્રમાણે વતનની માટી તેમને સતત પ્રેરણા આપતી રહી છે.