તાનાશાહ, તારું મૃત્યુ આવ્યું છે..
સ્ત્રી, જીવન, સ્વતંત્રતા..
આવાં સૂત્રો સાથે છેલ્લાં બે અઠવાડિયાંથી ઈરાન ગુંજી રહ્યું છે. રાજધાની તહેરાન સહિત ઈરાનનાં પચાસેક શહેરોમાં પ્રદર્શનકારીઓનાં ટોળાં કટ્ટરપંથી ઈસ્લામિક સત્તા, ક્રૂર પોલીસ કાર્યવાહી અને અત્યાચાર સામે આંદોલન પર ઊતર્યાં છે. દિવસે ને દિવસે હિંસક બની રહેલાં આ વિરોધ પ્રદર્શનોની શરૂઆત બાવીસ વર્ષી મ્હાસા અમીનીના કસ્ટોડિયલ ડેથ પછી થઈ, જેની ઈરાનની મોરાલિટી પોલીસે હિજાબમાંથી વાળ દેખાતા હોવાને કારણે ધરપકડ કરી હતી અને પછી કસ્ટડીમાં અત્યાચારથી એનું મોત થયું હતું. મ્હાસાની દફનક્રિયા વખતે એના પરિવારે મુલ્લાઓને આવવા ન દઈને જડ ઈસ્લામિક રૂઢિઓનો ખુલ્લેઆમ વિરોધ કર્યો.
અમીનીના મોત પછી આ પ્રદર્શનો મોળાં પડવાને બદલે ઉગ્ર બનતાં ગયાં. અન્ય એક પ્રદર્શનકારી યુવતીએ હિજાબના વિરોધમાં પોતાના વાળ કાપ્યા તો પોલીસે એને વીંધી નાખી. હવે તહેરાનમાં યુનિવર્સિટીના વિદ્યાર્થીઓ રસ્તે ઊતર્યા છે. સત્તાવાર આંકડા ૧૪ લોકો અને ૧૯ પોલીસનાં મોતના છે, પણ મોતનો બિનસત્તાવાર આંક ૪૦થી ૯૦નો કહેવાય છે. ૧૫૦૦ લોકોની ધરપકડ થઈ છે.
આ ધમાચકડી વચ્ચે સંયુક્ત રાષ્ટ્રસંઘની બેઠક માટે અમેરિકા ગયેલા ઈરાનના રાષ્ટ્રપતિ ઈબ્રાહિમ રઈસીનો ત્યાંની એક ટીવીચૅનલ પર ઈન્ટરવ્યૂ ગોઠવાયો હતો. યોગાનુયોગ એ મુલાકાત મૂળ ઈરાનની જ પત્રકાર ક્રિસ્ટિન લેવાની હતી, પણ રઈસી સામે ક્રિસ્ટિને હિજાબ પહેરવાની ના પાડી દેતાં રાષ્ટ્રપતિશ્રી ઈન્ટરવ્યૂ આપવા જ ન આવ્યા!
છેલ્લાં પાંચ વર્ષમાં ઈરાનમાં આ ત્રીજું વ્યાપક હિંસક વિરોધ પ્રદર્શન છે. અભ્યાસુઓના મતે ઈરાનની આજની આગનાં બળતાં તણખલાં તો છેક ૧૯૭૯ની ક્રાંતિથી મળી રહે છે.
આજે ગલીએ ગલીએ મહિલાઓને સરખાં કપડાં પહેરવાના પાઠ શીખવતા ઈરાનમાં ૧૯૬૦-૭૦ના દાયકામાં મહિલાઓ બિકિનીમાં દરિયાકિનારે ટહેલતી, મિની સ્કર્ટ પહેરીને જાહેરમાં હરતી-ફરતી, મન પડે એવા ડ્રેસ પહેરી યુનિવર્સિટીમાં ભણતી, નોકરી કરતી હતી. અરે, ઈરાનનાં મહારાણી સુદ્ધાં પશ્ચિમી પહેરવેશમાં ટિપટોપ રહેતાં.
પશ્ચિમી પ્રભાવ કેવી રીતે આવ્યો?
This story is from the October 17, 2022 edition of Chitralekha Gujarati.
Start your 7-day Magzter GOLD free trial to access thousands of curated premium stories, and 9,000+ magazines and newspapers.
Already a subscriber ? Sign In
This story is from the October 17, 2022 edition of Chitralekha Gujarati.
Start your 7-day Magzter GOLD free trial to access thousands of curated premium stories, and 9,000+ magazines and newspapers.
Already a subscriber? Sign In
ઈન્ફોર્મેશન ઈ ઓવરલોડઃ આપણે જાણકાર મૂર્ખ બની રહ્યા છીએ...
સમાચાર ચૅનલો, સોશિયલ મિડિયા, સિરિયલો અને ફિલ્મોનું કામ લોકોને ચોંકાવવાનું છે. લોકો ચોંકે તો એમાં વધુ ચોંટે. લોકો વધુ ચોંટે તો ઍડ્વર્ટાઈઝમેન્ટ્સ વધુ આવે. આપણા ચોંકવા અને ચોંટવા પાછળ અર્થશાસ્ત્ર કામ કરે છે. આપણે ચોંકવાને બદલે વિચાર કરતાં થઈએ એમાં આ ‘અર્થશાસ્ત્રી’ને રસ નથી.
આ તો બકરું કાઢતાં ઊંટ પેસી જવાનું છે!
કશ્મીર મુદ્દે ભારતની પડખે ઊભા રહેનારા ગણ્યાગાંઠ્યા મુસ્લિમ દેશોમાંના એક એવા સિરિયામાં સત્તાપલટો થયો છે. વર્ષો સુધી એક પરિવારે એની જોહુકમીથી તાબામાં રાખેલી પ્રજા અત્યારે તો ઉન્માદે ચડી છે, પણ ‘અલ-કાયદા’ જેવી જડ માનસિકતા ધરાવતા સંગઠન પાસેથી સિરિયન નાગરિકો શું અપેક્ષા રાખી શકશે?
જસ્ટ એક મિનિટ...
ખરેખર, આપવાનો આનંદ (joy of giving) એ કોઈ પણ માણસની સર્વશ્રેષ્ઠ અનુભૂતિ છે.
લૂંટવા માટે બધા તૈયાર છે
લૂંટાવે છે બે હાથે, એ ઈશ્વર લૂંટી ગયા અકબંધ રાખી ખોળિયું જીવતર લૂંટી ગયા મારી કને જે કંઈ હતું, મારું સ્વમાન માત્ર વીંટી’તી એક માત્ર એ, ચાદર લૂંટી ગયા.
કેવી હશે અમેરિકાની સંભવિત વેપારનીતિ અને એની અસર?
વરસ ૨૦૨૪ પૂર્ણતાના આરે છે ત્યારે આપણી નજર આવતા વરસ પર હોય એ સહજ છે. એમાંય વિશેષ ધ્યાન અમેરિકા અને પ્રમુખ ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પ પર હશે. આ વખતે ટ્રમ્પ કંઈક વિશેષ આક્રમકતા સાથે સત્તા પર આવ્યા છે અને એમની નવી નીતિની અસર વિશ્વ-વેપાર પર થવાની શક્યતા ઊંચી છે, જેમાં ભારત માટે ક્યાંક ચિંતા અને ક્યાંક રાહતની ધારણા પણ છે.
બિઝનેસમાં સેફ રહેવું હોય તો એક રહો...
પ્રાચીન ભારતમાં શ્રેષ્ઠી તરીકે ઓળખાતા સનાતની વેપારીઓનો વિશ્વ-વેપારમાં ૩૫ ટકા હિસ્સો હતો, જે કાલાંતરે ઘટીને એક ટકો થઈ ગયો. વૈશ્વિક વેપારમાં ચીન છવાતું ગયું અને વેપાર-ધંધા કરતી પરંપરાગત હિંદુ જ્ઞાતિના પ્રતિભાસંપન્ન યુવાનો મલ્ટિનૅશનલ કંપનીઓના કર્મચારી બનવા માંડ્યા. આ વાસ્તવિકતા વચ્ચે ૧૪ વર્ષ પહેલાં સ્થપાયેલી ‘વર્લ્ડ હિંદુ ઈકોનોમિક ફોરમે’ દુનિયાઆખીના હિંદુ ધંધાર્થી, આન્ત્રપ્રેન્યૉર્સ, ઉદ્યોગપતિ વચ્ચે સાથ-સહકાર વધારવાનું કામ સફળતાથી કર્યું છે.
સ્ત્રીને માતા બનાવતા આ કૌભાંડની જાણ છે તમને?
સંતાનવિહોણી મહિલા અપમાનથી બચવા અજાણતાં અંધશ્રદ્ધાનો આશરો લે ત્યારે...
રોનોર્મલ યુટેરાઈન બ્લીડિંગઃ ચાલીસીની સમસ્યા
પંદરથી પચાસ સુધીની કોઈ પણ સ્ત્રીને આ પીડા થઈ શકે, પણ મેનોપોઝ નજીક આવે એમ એની શક્યતા વધે છે.
શિયાળામાં માણો, લાજવાબ સ્વાદની મજા
ઠંડી જામવામાં છે ત્યારે કરકરી લીલવાની કચોરીની લહેજત લેવા જેવી છે.
આ ગુજ઼રાતી અભિનેત્રી તો છે ખરી નીલમ
ફિલ્મકલાકારોની અંગત જિંદગીમાં ડોકિયું કરીએ તો સમજાય કે એમનાં સંઘર્ષ, સપનાં અને આવશ્યકતા આપણા જેવા કૉમન મૅનથી કંઈ બહુ જુદાં હોતાં નથી. અમદાવાદમાં એક વિધવાની ચારમાંથી સૌથી નાની દીકરી જીદ કરીને ઑડિશન આપવા માટે દૂરના સ્થળે ચાલીને ગઈ. કામ મળે તો પરિવારને આર્થિક ટેકો રહે એ ગણતરી. કામ મળ્યું પણ ખરું અને એ દીકરીએ અભિનયની દુનિયામાં નવાં કીર્તિમાન પણ રચ્યાં.
