હૅપ્સિનેસઃ હર ઘર મેં બસ એક હી કમરા કમ હૈ

એક દેશ હોય કે એક વ્યક્તિ, એના સુખનો સંબંધ પૈસા સાથે નહીં, જીવનના સંતોષ સાથે છે. પૈસો સુખ લાવે છે એ સાચું, પરંતુ એક સીમા સુધી જ. બધી જરૂરત સંતોષાઈ જાય પછી વધારાના પૈસા વધારાનું સુખ નથી લાવતા અને એ અસંતોષ માણસને દુઃખી કરતો રહે છે.

- રાજ ગોસ્વામી

એ ક આનંદની વાત...

દસ વર્ષના એક બાળકના પપ્પા એના બિઝનેસમાં ખૂબ વ્યસ્ત રહેતા. દીકરો ઊઠે એ પહેલાં ઘરેથી નીકળે અને ઊંઘી જાય ત્યારે પરત આવે. એક દિવસ એ વહેલા આવ્યા. દીકરોખુશ થઈ ગયોઃ

ડૅડી, આજે તો તમે બહુ વહેલા આવ્યા.કેવું સરસ!

'હા, બેટા, આજે મારે બહારગામ જવાનું છે.’

‘ઓહ! પાછા ક્યારે આવશો?’

‘પરમદિવસે, બેટા. બહુ કામ રહે છે.’

દીકરાએ થોડી વાર વિચાર કર્યો અને પૂછ્યું: ડૅડી, તમે એક કલાકના કેટલા પૈસા કમાઓ છો?'

પપ્પા આવા સવાલથી આશ્ચર્યમાં પડી ગયા, પછી કહ્યું: ‘૩૦૦ રૂપિયા... પણ કેમ આવું પૂછે છે?’

દીકરો અચાનક એના રૂમમાં દોડ્યો અને પોતાની પિગી બૅન્કમાંથી ૬૦૦ રૂપિયા લઈને આવ્યોઃ

‘ડૅડી, લો, આ ૬૦૦ રૂપિયા. પાછા આવો ત્યારે મારા માટે બે કલાક ફાળવી શકશો?'

દસ વર્ષના એ દીકરાનું નામ આનંદ હતું.

આ સપ્તાહે, ૨૦ માર્ચે, ઈન્ટરનૅશનલ હેપ્પિનેસ ડે છે. ૨૦૧૨માં સંયુક્ત રાષ્ટ્રસંઘે હપ્પિટાલિઝમ નામના એક ઉપક્રમ અંતર્ગત આ દિવસને સુખ માટે સમર્પિત કર્યો હતો. હૅપ્પિટાલિઝમ એટલે માનસિક સુખ અને આર્થિક સુખનું મિશ્રણ, હૅપ્પી-કૅપિટાલિઝમ.

વિશ્વને બહેતર અને સુખી બનાવવાની દિશામાં કામ કરતા, અમેરિકાના ફ્લોરિડાસ્થિત બિન-સરકારી સંગઠન વર્લ્ડ હૅપ્લિનેસ ફાઉન્ડેશનના અધ્યક્ષ જાયમે ઈલેને આ હૅપ્પિટાલિઝમ શબ્દની રચના કરી હતી. સંયુક્ત રાષ્ટ્રસંઘ દર વર્ષે ૨૦ માર્ચના દિવસે વિભિન્ન થીમ પર વિશ્વમાં હૅપ્લિનેસ ડે મનાવે છે. આ વર્ષનો થીમ હૅપ્પિનેસ ટુગેધર છે–અન્ય લોકો સાથે લગાવનું અને કોઈ મોટી બાબતનો હિસ્સો બનવાનું સુખ. તમે જ્યારે તમારા સ્વાર્થના સંકુચિત દાયરામાંથી બહાર નીકળીને બીજા લોકોનાં સુખની ફિકર કરો છો ત્યારે એ તમારામાં સુખની ભાવનાને મજબૂત કરે છે.

હૅપ્પિટાલિઝમ એટલે જેમાં વ્યક્તિ ભાવનાત્મક અને આર્થિક બન્ને રીતે સમૃદ્ધ હોય. કૅપિટાલિઝમમાં આપણે માત્ર પૈસાને જ પરમેશ્વર માનીએ છીએ, પરંતુ વિકસિત દેશોનો અનુભવ કહે છે કે આર્થિક પ્રગતિથી માણસો બાહ્ય રીતે તો અમીર થાય છે, પરંતુ વૈચારિક, ભાવનાત્મક રીતે ગરીબ બને છે.

કૅપિટાલિઝમ એટલે આનંદ-માત્ર મારું સુખ. હૅપ્પિટાલિઝમ એટલે પરમાનંદ-બીજાનું સુખ.

કબીર દાસે આ મશહૂર દોહામાં અજાણતાં જ હૅપ્પિટાલિઝમની વ્યાખ્યા કરી છેઃ