મતદાન કરો... લોકશાહીની કુસેવા ન કરો!

મોદી સામે કોઈ પડકાર નથી અને ચૂંટણીનું પરિણામ નિશ્ચિત લાગે છે એ કબૂલ, પણ એ કારણે નવી લોકસભા પસંદ કરવામાં ભાગીદાર જ ન બનવાનો ‘ઉપાય’ ખોટો છે.

- હીરેન મહેતા

આમ તો આમાં કંઈ નવું નથી. આપણે ત્યાં કોઈ પણ ચૂંટણી હોય, આ રામનદાન ૬૦ ટકાથી ઉપર ભાગ્યે જ થાય છે. લોકશાહી ધરાવતા બહુ ઓછા દેશમાં ૭૦ ટકા કે એથી વધુ મતદારો ચૂંટણીનો એક દિવસ પૂરતોય એમનો અધિકાર ભોગવવા મતદાન કેન્દ્ર સુધી લાંબા થાય છે. આફ્રિકા અને દક્ષિણ અમેરિકાના એવા કેટલાક દેશ છે જ્યાં ૯૦-૯૫ ટકા મતદાન થાય છે, પરંતુ ત્યાં લોકશાહી કરતાંય તાનાશાહીની આણમાં-બંદૂકની અણીએ મતદારને ચોક્કસ ઉમેદવારની તરફેણ કરવાની ફરજ પાડવામાં આવે છે. હા, ઑસ્ટ્રેલિયા અને સિંગાપોર જેવા દેશ ખરા, જ્યાં વ્યાપકપણે મતદાન થાય છે. બાકી તો અમેરિકા જેવી સૌથી સબળ અને જાગ્રત લોકશાહીમાં સુદ્ધાં મતદાનની ટકાવારી ૬૦-૬૨થી ઉપર જતી નથી. અમેરિકાની છેલ્લી (૨૦૨૦ની) ચૂંટણીમાં ૬૬ ટકા મતદાન થયું તો ખુદ ત્યાંના રાજકીય નિરીક્ષકોને નવાઈ લાગી હતી.

મતદાન જાગૃતિ માટે આટઆટલા પ્રચાર છતાં લોકો કેમ ચૂંટણીથી અંતર રાખે છે?

૧૯૫૨માં આપણે લોકસભાની પહેલી ચૂંટણી યોજી ત્યારે સરેરાશ ૬૦ ટકા લોકો મત આપવા ઘરની બહાર નીકળ્યા હતા. પછી એ ટકાવારી ઘટતી બજાર ની નિાવવી જરૂ આ સેવા પાછળ એ વાતની મુ ચાલી હતી. ત્યાર બાદ છેક ૧૯૮૪માં પ્રમાણમાં વધુ લોકોએ મતદાન કર્યું હતું અને એનું કારણ હતું તત્કાલીન વડા પ્રધાન ઈન્દિરા ગાંધીની હત્યા. ૧૯૮૪ની એ ચૂંટણી પછી છેક ૩૦ વર્ષે ફરી મતદારોમાં થોડો ઉમળકો દેખાયો. એ વખતે લોકો કોંગ્રેસ પ્રણિત મોરચા સરકારનાં એક-એકને આંટી દે એવાં કૌભાંડથી વાજ આવી ગયા હતા અને મોટું પરિવર્તન ઈચ્છતા હતા. નરેન્દ્ર મોદીમાં એમને એ પરિવર્તન તરફ દોરી જનારું પ્રેરક બળ નજરે પડતું હતું. ૨૦૧૪માં દેશનું કુલ મતદાન ૬૪ ટકાની સપાટીએ પહોંચ્યું, એનું મુખ્ય કારણ હતું મોદીના નેતૃત્વમાં પ્રજાને દેખાયેલો ચમકારો.