ડર લાગે, સૂગ રાડે... પણ કામ તો કરવાનું જ ને?
Chitralekha Gujarati|June 24 , 2024
ગંધાતી, કોહવાઈને ફલી ગયેલી અને ક્ષતવિક્ષત લાશ જોઈને ભલભલા પુરુષોના પણ પગ ઢીલા થઈ જાય તો કાચું હૃદય ધરાવતી હોવાની છાપ હોય એ સ્ત્રીનું શું ગજું? પણ અહીં તો છે ત્રણ ધોરણ ભણેલાં એક આદિવાસી મહિલા, જે છેલ્લા બે દાયકા દરમિયાન એવા આઠ હજારથી વધુ મૃતદેહોના પોસ્ટમૉર્ટમ પ્રોસેસમાં સહાયક બન્યાં છે. અપૂરતા કહી શકાય એટલા વળતર છતાંય નિષ્ઠાભેર એ ફરજ બજાવતી સ્ત્રીની કપરી કામગીરીની એક ઝલક.
મહેશ શાહ
ડર લાગે, સૂગ રાડે... પણ કામ તો કરવાનું જ ને?

રાતના નવેક વાગ્યા છે. અમદાવાદના સોલા ગામમાં નાનકડા ઘરમાં પચાસેક વર્ષી શાંતાબહેન મછાર એમનાં પુત્ર, પુત્રવધૂ અને પૌત્ર સાથે બેસીને જમી રહ્યાં છે. એમના ફોનની રિંગ વાગે છે. સામેથી એક પુરુષ બોલે છેઃ માસી, ઈમર્જન્સી પીએમ છે. ગાડી નીકળી ગઈ છે. તમે તૈયાર રહેજો.

થોડી પળોમાં ગાડી આવતાંવેંત શાંતાબહેન ગાડીમાં બેસે છે. ગાડી પૂરપાટ ઝડપે વિશાળ પરિસરમાં પ્રવેશીને એક બિલ્ડિંગ પાસે ઊભી રહે છે. ત્યાં લખ્યું છે, પીએમ (પોસ્ટમૉર્ટમ) રૂમ. ગાડીમાંથી ઊતરીને શાંતાબહેન પીએમ રૂમમાં જાય છે. ત્યાંથી દોઢેક કલાક બાદ બહાર નીકળીને ગાડીમાં ઘેર પહોંચે છે.

શાંતાબહેન આવી ઈમર્જન્સીથી ટેવાઈ ગયાં છે. દિવસ હોય કે રાત... એમણે આ કામમાં જોડાવું જ પડે. આ નિત્યક્રમ છે બે દાયકાનો. અને આ જગા એટલે કે પોસ્ટમૉર્ટમ રૂમ એમનું રોજિંદું કાર્યસ્થળ છે.

સામાન્યપણે પોસ્ટમૉર્ટમ રૂમમાં પગ મૂકતાં સુદ્ધાં ઘણાને બીક કે ડર લાગે. ત્યાં જવાનું મોટા ભાગની મહિલા ટાળે. અલબત્ત, મહિલા તબીબ અપવાદરૂપ હોય, જ્યારે શાંતા મછાર તો વર્ષોથી પીએમ રૂમમાં આવ-જા કરે છે. એનું કારણ એ છે કે એ અમદાવાદના સોલા વિસ્તારની સિવિલ હૉસ્પિટલના પોસ્ટમૉર્ટમ વિભાગમાં આસિસ્ટન્ટ (સહાયક) તરીકે બે દાયકાથી વધુ સમયથી કામ કરે છે.

ગુજરાતની સરકારી હૉસ્પિટલમાં પોસ્ટમૉર્ટમ સહાયક તરીકે આટલા લાંબા સમયથી કામ કરતાં હોય એવાં એકમાત્ર મહિલા છે શાંતાબહેન મછાર. ઓછાબોલાં પણ કામગરાં. દેખાવમાં બેઠી દડી અને બાંધો એકવિડયો, પણ જિગર પુરુષ જેવી, અન્યથા આખો દિવસ મૃતદેહો વચ્ચે રહે કોણ? એમાંય એ રૂમમાં સ્ટ્રેચર પર એક લાશ મૂકીને જતા રહ્યા. અચાનક લાશ જોઈને શાંતાબહેન તો ડરી ગયાં. એમને ત્યાંથી ભાગી જવાનું મન થયું, પરંતુ શક્ય નહોતું એટલે ઝટ કામ પતાવીને પાછું જોયા વિના નીકળી ગયાં. જો કે બીજા દિવસે ફરી પીએમ રૂમમાં સફાઈ માટે આવવું પડ્યું. ત્યારે પણ લાશ આવી. એ વખતે પણ ડર લાગ્યો, પરંતુ કામ કર્યા વિના છૂટકો નહોતો.

મૃતદેહોની હાલત જોઈ ભલભલાને કમકમાં થઈ આવે એવા પોસ્ટમૉર્ટમ રૂમમાં કરું છું કામ.

This story is from the June 24 , 2024 edition of Chitralekha Gujarati.

Start your 7-day Magzter GOLD free trial to access thousands of curated premium stories, and 9,000+ magazines and newspapers.

This story is from the June 24 , 2024 edition of Chitralekha Gujarati.

Start your 7-day Magzter GOLD free trial to access thousands of curated premium stories, and 9,000+ magazines and newspapers.

MORE STORIES FROM CHITRALEKHA GUJARATIView All
મન હોય તો માળવે જવાય...અને મેડલ પણ જિતાય.
Chitralekha Gujarati

મન હોય તો માળવે જવાય...અને મેડલ પણ જિતાય.

ઉંમરના છ દાયકા પાર કરી ચૂકેલી આ મહિલાને જીવનમાં કંઈક કરવાનું બાકી હોય એમ લાગ્યા કરતું એટલે એમણે સ્વિમિંગ શીખવાનું શરૂ કર્યું. એટલું જ નહીં, રાજ્ય લેવલે અનેક હરીફાઈમાં ભાગ લઈ વિજયી પણ બન્યાં. એ પછીય કંઈક અધૂરપ લાગતી તો ભરતનાટ્યમ તથા કથક જેવાં ક્લાસિકલ નૃત્ય શીખ્યાં અને એમાં પણ વિશારદ હાંસિલ કરી. એ સાઈકલિંગ કરે, ક્લાસ ચલાવે અને સાથે જીવનથી નિરાશ થયેલી મહિલાઓમાં ઊર્જા ભરવાનું કામ પણ કરે.

time-read
4 mins  |
November 25, 2024
અનલિસ્ટેડ સ્ટૉક્સમાં રોકાણ કરવું છે? ...કરવું જોઈએ?
Chitralekha Gujarati

અનલિસ્ટેડ સ્ટૉક્સમાં રોકાણ કરવું છે? ...કરવું જોઈએ?

શું તમે જાણો છો, હવે અનલિસ્ટેડ સ્ટૉક્સમાં રોકાણનો ટ્રેન્ડ વધી રહ્યો છે... આવા સ્ટૉક્સમાં રોકાણ કરવાનાં કારણ અને રીત શું હોય છે? આ રોકાણ કરવું જોઈએ ખરું? ચાલો સમજીએ, અનલિસ્ટેડ સ્ટૉક્સની નાની માર્કેટને, જે ધીમે ધીમે મોટી થતી જાય છે.

time-read
3 mins  |
November 25, 2024
ટ્રમ્પના વિજયનું ભારત કનેક્શન જાણવા જેવું છે.
Chitralekha Gujarati

ટ્રમ્પના વિજયનું ભારત કનેક્શન જાણવા જેવું છે.

રસાકસીની ધારણાવાળી અમેરિકન પ્રમુખપદની ચૂંટણીમાં ભૂતપૂર્વ પ્રમુખ ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પે એકતરફી જીત મેળવીને વિશ્વઆખાને સ્તબ્ધ કરી દીધું. ટ્રમ્પના આ ભવ્ય વિજય પાછળ ઘણા ઈન્ડિયન અમેરિકન્સની પણ મહેનત છે. હવે એમના પ્રધાનમંડળમાં ભારતીય કે હિંદુ કનેક્શન્સ ધરાવતા રાજકારણીઓને સ્થાન મળશે કે નહીં એની ચર્ચા છે.

time-read
4 mins  |
November 25, 2024
ગુજરાતમાં હવે ડૉગ પકડશે દારૂ!
Chitralekha Gujarati

ગુજરાતમાં હવે ડૉગ પકડશે દારૂ!

ચોરી, લૂંટ કે મર્ડરની ઘટનાના આરોપી સુધી પહોંચવા પોલીસજવાનોની સાથે ડૉગ સ્ક્વૉડ જોવા મળે એ કોઈ નવી વાત નથી. દાયકાઓથી પોલીસતંત્ર શ્વાનને એવી તાલીમ આપે છે કે જે ગુનેગારના સગડ મેળવવામાં મદદરૂપ થાય છે. ગુજરાત પોલીસે હવે ડૉગને તાલીમ આપવામાં એક ડગલું આગળ વધીને ક્યાંય દારૂ સંતાડવામાં આવ્યો હોય એ શોધી શકે એ માટે ખાસ બે ‘આલ્કોહોલ ડિટેક્શન ડૉગ’ તૈયાર કર્યા છે.

time-read
3 mins  |
November 25, 2024
લગ્ન પછી સ્ત્રીએ કેમ નોકરી છોડવી પડે છે?
Chitralekha Gujarati

લગ્ન પછી સ્ત્રીએ કેમ નોકરી છોડવી પડે છે?

આને ‘પરણવાની સજા’ કહો કે બીજું કંઈ, આ છે તો હકીકત અને આંકડા પણ એમ જ બોલે છે.

time-read
3 mins  |
November 18, 2024
અવગણવા જેવી નથી આ વ્યાધિ
Chitralekha Gujarati

અવગણવા જેવી નથી આ વ્યાધિ

ગર્ભાવસ્થામાં એનિમિયા સ્ત્રી ઉપરાંત ગર્ભસ્થ શિશુના સ્વાસ્થ્ય સામે જોખમ ઊભું થાય એ પહેલાં ચેતી જાવ...

time-read
3 mins  |
November 18, 2024
મહેમાનો માટે બનાવો ટાફ્ટ બ્સ્ટેિબલ બિરયાની
Chitralekha Gujarati

મહેમાનો માટે બનાવો ટાફ્ટ બ્સ્ટેિબલ બિરયાની

દિવાળીમાં બહારના નાસ્તા અને તેલવાળો ખોરાક ખાઈને કંટાળી ગયા છો?

time-read
2 mins  |
November 18, 2024
પોતાના ઘરમાં જ નહીં, અન્ય હિલાનાં જીવનમાં પણ ફેલાવી... સફળતાની મીઠાશ!
Chitralekha Gujarati

પોતાના ઘરમાં જ નહીં, અન્ય હિલાનાં જીવનમાં પણ ફેલાવી... સફળતાની મીઠાશ!

સ્વભાવે અંતર્મુખી એ મહિલા ઈન્ટિરિયર ડિઝાઈનર તો બની, પરંતુ લોકોનાં ઘરને સજાવવાને બદલે ઘરેથી રસોઈકળાથી નાની સ્ટાર્ટ-અપ કંપની શરૂ કરી અન્ય મહિલાનાં જીવન સજાવ્યાં. આ અમદાવાદી માનુનીની ચૉકલેટ્સનો સ્વાદ દેશ-વિદેશની દાઢે વળગ્યો છે.

time-read
3 mins  |
November 18, 2024
વીરપુરથી કોચી સુધી જલારામજયંતીની ધૂમ
Chitralekha Gujarati

વીરપુરથી કોચી સુધી જલારામજયંતીની ધૂમ

ખાસ્સી ગુજરાતી વસતિ ધરાવતા કોચીના ‘મિની હરિદ્વાર' સમા મટનચેરી વિસ્તારનું જલારામ ધામ.

time-read
1 min  |
November 18, 2024
હાથી આપણો મિત્ર છે, આપણેય એના સાથી બનવું પડશે...
Chitralekha Gujarati

હાથી આપણો મિત્ર છે, આપણેય એના સાથી બનવું પડશે...

વનવગડામાં પણ માણસજાતનો કોઈ એક દોસ્ત વસતો હોય તો એ છે ગજરાજ. જંગલી જીવોમાં સૌથી વધુ સમજદાર અને સૌથી વધુ સંવેદનશીલ એવા હાથીભાઈ સાથે માણસોનો નાતો આમ તો બહુ જૂનો છે, આપણે હાથીની પૂજા પણ કરીએ છીએ, પરંતુ હમણાં હમણાં હાથી અને માનવ વચ્ચે ઘર્ષણના અનેક કિસ્સા બની રહ્યા છે.

time-read
5 mins  |
November 18, 2024