આશરે દોઢસો વર્ષ અગાઉ બ્રિટનની સંસદમાં ઉચ્ચારવામાં આવેલું એક વિધાન શાશ્વત બની ગયું છે. જસ્ટિસ ડિલેમ્ડ ઈઝ જસ્ટિસ ડિનાઈડ અર્થાત્ મોડે મોડે કે બહુ વિલંબ બાદ મળતો ન્યાય એ ન્યાય ન મળવા સમાન છે. જ્યાં તળિયાથી લઈને ટોચની અદાલત સુધી સાડા ચાર કરોડ જેટલા પડતર કેસ હોય એ ભારત દેશમાં આ ઉક્તિની કોઈને ખબર ન હોય એવું તો ન જ બને.
સર્વોચ્ચ અદાલતના વડા ન્યાયમૂર્તિ ધનંજય ચંદ્રચૂડે હમણાં આ વાત જરા અલગ રીતે કહી. જો કે એમના કહેવાનો સાર એ જ હતો કે લાંબી લાંબી કાનૂની પ્રક્રિયાને લીધે લોકો કંટાળી જાય છે અને પરિણામે એમનો ન્યાયતંત્ર પરથી વિશ્વાસ ઊઠી જાય છે. અનેક વખત એવું થાય છે કે ફરિયાદી એના ખટલાનો અંતિમ ચુકાદો-તાર્કિક અંત આવે એ પહેલાં વર્ષોનાં વર્ષ ચાલતી કાનૂની કારવાઈથી વાજ આવીને અદાલતની બહાર જ કેસની પતાવટ કરી નાખે છે. એમાં સરવાળે ફાયદો આરોપીને થાય છે, કારણ કે કાયદા પ્રમાણે એને જે સજા થવી જોઈએ ત્યાં સુધી તો કેસ પહોંચતો જ નથી. આવા કિસ્સામાં આમ જોઈએ તો સજા ફરિયાદીને ભાગે જ આવે છે: ન્યાય મેળવવા માટે દીર્ઘ પ્રતીક્ષાની સજા!
ન્યાય મેળવવા માટેની પ્રક્રિયા કડાકૂટ જેવી બની જાય ત્યારે એ કોઈને પણ સજા ભોગવવા જેવું લાગે અને આપણે ત્યાં તો વર્ષોથી હાલત એવી જ છે. અત્યારે આપણી અદાલતોમાં જે કેસ ચાલી રહ્યા છે એમાં ૮૦ લાખ તો પાંચ કે દસ વર્ષ પહેલાંના છે અને એમાં પણ આશરે પાંચ લાખ કેસ તો વીસ-ત્રીસ વર્ષથી ન્યાયતંત્રના કોઈ ને કોઈ ખૂણે પડ્યા છે. હજારો કેસ એવા પણ હશે જેમાં મૂળ ફરિયાદી અને આરોપી હયાત ન હોય અને તેમ છતાં કેસ ખેંચાયા કરતા હોય. એક તો દેશની પ્રચંડ જનસંખ્યા અને બીજી બાજુ, પ્રમાણ તથા ગુણવત્તાની દૃષ્ટિએ ઊતરતું ન્યાયપ્રક્રિયાનું માળખું, આમાં સામાન્ય માણસનો તો કોઈ ગજ જ વાગે એમ નથી.
This story is from the August 19, 2024 edition of Chitralekha Gujarati.
Start your 7-day Magzter GOLD free trial to access thousands of curated premium stories, and 9,000+ magazines and newspapers.
Already a subscriber ? Sign In
This story is from the August 19, 2024 edition of Chitralekha Gujarati.
Start your 7-day Magzter GOLD free trial to access thousands of curated premium stories, and 9,000+ magazines and newspapers.
Already a subscriber? Sign In
ઋતુપલટોઃ ભ્રમ ને ભય ફેલાવવાનું શસ્ત્ર?
જાણકારો કહે છે કે ભારત તથા આફ્રિકન રાષ્ટ્રોને વિકાસની દૃષ્ટિએ પોતાના સમોવડિયા બનતાં રોકવા માટે વિકસિત દેશોનું પાછલાં ૧૦૦ વર્ષનું સૌથી મોટું સૅમ એટલે ક્લાઈમેટ ચેન્જ.
ગુજરાતમાં પણ છે વક્કના વિવાદ
રાજ્યમાં જૂની વર્ક્સ મિલકતોની તકરાર અને નવી વક્ત મિલકત માટે દાવા અચાનક વધ્યા છે. અલ્લાહને સમર્પિત મિલકત માટે નૈતિક અને કાનૂની આચરણ સામે હવે સવાલ કેમ ઊભા થાય છે?
આમ રચાયો પેરિસમાં ઈતિહાસ!
પૅરાલિમ્પિક્સ-૨૦૨૪ ૧૭મા સમર પૅરાલિમ્પિક્સમાં ભારતનું પ્રદર્શન શાનદાર રહ્યું. આ વખતે પૅરાલિમ્પિક્સમાં ૮૪ રમતવીર ગયેલા, જેમણે દેશ માટે સાત ગોલ્ડ સહિત કુલ ૨૯ મેડલ જીત્યા.
કલાઈમેટ ચેન્જ ચૂંટણીનો મુદ્દો બને છે!
પૃથ્વીનો ગોળો ધગધગી રહ્યો છે. વાતાવરણ દિવસે દિવસે બગડી રહ્યું છે. જાગ્રત નાગરિક તરીકે હમણાં લોકસભા ચૂંટણી વખતે ભારતીયોએ આ મુદ્દો રાજકારણીઓ સામે મૂકવાની જરૂર હતી. આપણે તો એ કામ ન કર્યું, પરંતુ અમેરિકામાં ટ્રમ્પ-હેરિસ વચ્ચેના જંગમાં ગ્લોબલ વૉર્મિંગ મામલો ઊખળશે ખરો.
સહાનુભૂતિની પાઠશાળા બીજાના પેંગડામાં પગ ઘાલવો
સંવેદના વ્યક્તિને એની સાથેના પ્રત્યેક માણસ સાથે એક સાર્થક અને વિશ્વાસનો સંબંધ સ્થાપિત કરવામાં મદદ કરે છે. માણસો હોય ત્યાં ગેરસમજ, નારાજગી, ટકરાવ થવાં સહજ છે. એ વખતે જવાબદાર વ્યક્તિ તરીકે તમારે દરેકનાં વિચાર અને લાગણીને સમજીને સંબંધોની નૌકા તોફાનમાં ઊંધી ન વળી જાય એ જોવું પડે. એનું નામ જ સંવેદનશીલ નેતૃત્વ.
મણિપુરને ફરી સળગવા ન દો.
શાંતિ ભ્રામક હોય એમ પૂર્વોત્તરના અતિ સંવેદનશીલ સ્થિતિ ધરાવતા રાજ્યમાં ચરુ પાછો ઊકળ્યો છે. બે વાડામાં વિભાજિત પ્રજા વચ્ચે વધુ ખટરાગ થાય એ આપણી માટે નુકસાનકારક છે અને એટલે જ મામલો વધુ બગડે એ પહેલાં સમાધાન જરૂરી છે.
જસ્ટ, એક મિનિટ...
કુદરતનું કોઈ સર્જન શુકન કે અપશુકન કરાવતું નથી હોતું. એ તો આપણે જેવું વિચારીએ અને જોઈએ એવું આપણને લાગે
કરપીણ, દયનીય, અમાનવીય
ખબર નહોતી કે આપસમાં લડ્યા કરશું ને આખરમાં આ તારું, મારું, સહિયારું બધું આમ જ વીતી જાશે.
વિવાદનું ઈમર્જન્સી હૅન્ડિંગ...
બે સત્ય ઘટનાનો એક ને એ પણ સેમ-ટુ-સેમ વિવાદ... 'ઈમર્જન્સી', 'આઈસી-૮૧૪’.
બૅન્ક ધિરાણ સુવિધા હવે આવશે આંગળીનાં ટેરવે
‘યુપીઆઈ’ને ગ્લોબલ સ્તરે વ્યાપક બનાવવાના લક્ષ્ય બાદ બૅન્કિંગ જગતમાં ‘યુએલઆઈ” નામે ક્રાંતિના શ્રીગણેશ થશે.