સામતા પર કેમ મેળવશો અંકુશ

તમને કે બીજાને નુકસાન પહોંચાડી શકે એવું વર્તન બદલવા આટલું કરો.

- ડૉ. અપર્ણા દેશમુખ

કોઈ પણ હિંસક અને આક્રમક ઘટના સમાચાર માધ્યમોમાં વધુ ધ્યાન આકર્ષિત કરે છે. એમાં પણ માનસિક બીમારી સાથે સંકળાયેલી હિંસાને ઘણી વાર પ્રસાર માધ્યમો વધુ સનસનાટીભરી બનાવી દે છે. જો કે એને કારણે માનસિક બીમારીના દરદીઓ પર લાગેલાં કલંક વધુ ઊંડાં થઈ જાય છે.

સામાન્ય રીતે આક્રમકતા એટલે એવી વર્તણૂક જે બીજાને, પોતાને અથવા આસપાસની વસ્તુને નુકસાન પહોંચાડવાના હેતુથી કરવામાં આવે છે. એ શારીરિક અથવા મૌખિક રીતે વ્યક્ત કરવામાં આવે છે. ક્યારેક ને ક્યારેક આપણે બધાં જ ઓછા કે વધુ પ્રમાણમાં આક્રમકતા અનુભવીએ છીએ. જો કે આક્રમકતા વ્યાપક અથવા આત્યંતિક બની જાય ત્યારે એને નિયંત્રણમાં રાખવી બહુ જરૂરી થઈ જાય છે.

ગુસ્સો અથવા દુશ્મનાવટ વ્યક્ત કરવા, કોઈના પર વર્ચસ જમાવવા, કોઈને ડરાવવા કે ધમકાવવા, ડરનો જવાબ આપવા, પીડાની પ્રતિક્રિયા તરીકે, બીજા સાથે સ્પર્ધા કરવા કે કોઈ ધ્યેય હાંસલ કરવા માણસ આક્રમક બને છે.

કોઈને નુકસાન પહોંચાડવા વિશે વિચારવું અથવા ગુસ્સો અનુભવવો અથવા તો આકસ્મિક રીતે કોઈને નુકસાન પહોંચાડી દેવું એ આક્રમક વર્તણૂક ન કહેવાય. આક્રમક વર્તણૂકનો હેતુ એવી કોઈ વ્યક્તિને નુકસાન પહોંચાડવાનો હોય, જે એનાથી બચવા માગતી હોય અને એટલે જ એમાં આક્રમક કૃત્ય સામેલ હોય છે, જેમ કે...

*શારીરિકઃ અન્ય વ્યક્તિને મારવું કે સંપત્તિને નુકસાન પહોંચાડવું.

* મૌખિકઃ બીજાની નિંદા કરવી, અપમાન કરવું, બૂમો પાડવી, ગાળો આપવી.