കുംഭാൽഗർ (കുംഭാൽഗഢ് ) കോട്ട - ഭാരതത്തിന്റെ വൻമതിൽ

കോട്ടയുടെ പണി പൂർത്തീകരിക്കാൻ പതിനഞ്ചു വർഷങ്ങൾ വേണ്ടിവന്നു. ശത്രുക്കളുടെ നിരന്തരമായ അക്രമങ്ങ ളെ ചെറുക്കുകയെന്നതായിരുന്നു കോട്ടനിർമ്മാണത്തിന്റെ ഉദ്ദേശ്യം. മേവാറിലെ എൺപതുകോട്ടകളിൽ മുപ്പത്തിരണ്ടെണ്ണം നിർമ്മിച്ചത് ഇദ്ദേഹത്തിന്റെ കാലത്താണ്. അവയിൽ ഏറ്റവും പ്രസക്തമായതാണ് ഈ കോട്ട. സുപ്രസിദ്ധനായ രജപുത്രരാജാവ് മഹാറാണാപ്രതാപ് സിംഗ് ജനിച്ചത് ഇവിടെയുള്ള കൊട്ടാരത്തിലാണെന്ന പ്രത്യേകതയും ഈ കോട്ടയ്ക്കുണ്ട്.

ചൈനയിലെ വന്മതിലിനെക്കുറിച്ചു കേട്ടിട്ടില്ലാത്തവരുണ്ടാകില്ല. എന്നാൽ അത് സന്ദർശിക്കും വരെ നമ്മുടെ ഭാരതത്തിലും ഒരു വൻമതിലുണ്ടെന്നത് എനിക്കറിവുള്ള കാര്യമായിരുന്നില്ല. രാജസ്ഥാനിലെ മേവാർ(മേവാഡ് )പ്രദേശത്ത് പതിനഞ്ചാം നൂറ്റാണ്ടിൽ അന്നത്തെ ഭരണാധികാരിയായിരുന്ന മഹാറാണാ കുംഭാ നിർമ്മിച്ച കോട്ടയുടെ ചുറ്റുമതിലാണ് ലോകത്തിലെത്തന്നെ രണ്ടാമത്തെ വലിയ വൻമതിലായി കണക്കാക്കപ്പെടുന്ന ഈ കോട്ടമതിൽ.

ഇപ്പോഴത്തെ രാജ്സമന്ദ് ജില്ലയിൽ സ്ഥിതിചെയ്യുന്ന ഏറെ സാരഗർഭമായ കുംഭാൽഗർകോട്ട ആരാവലി പർവ്വത നിരകളിൽ ജൻമംകൊണ്ടതാണ്. 13 മലനിരകൾക്കുചുറ്റുമായി വ്യാപരിച്ചിരി ക്കുന്ന കോട്ടമതിലിന് 36 കിലോമീറ്റർ ദൈർഘ്യമുണ്ട്. ഏഴുമീറ്ററോളം വീതിയുള്ള ഈ കോട്ടമതിലിന്റെ മുകളിൽകൂടി നാലുകുതിരസവാരിക്കാർക്ക് ഒരേസമയം സമാന്തരമായി കടന്നുപോകാൻ കഴിയുമത്രേ! പതിനഞ്ചാം നൂറ്റാണ്ടിലാണ് മേവാറിനെ മാർവാറിൽനിന്ന് വേർതിരിക്കുന്ന ഈ കോട്ടയുടെ നിർമ്മാണം നടന്നതെങ്കിലും ഇതിന്റെ മൂലരൂപം പിറവിയെടുത്തത് അശോകചക്രവർത്തിയുടെ പേരക്കുട്ടിയായിരുന്ന സമ്പ്രാതിയുടെ കാലത്താണെന്നും വിശ്വസിക്കപ്പെടുന്നു. ബി സി മൂന്നാംനൂറ്റാണ്ടിലാണ് സമ്പ്രാതി ഭരണത്തിൽ ഉണ്ടായിരുന്നത്.

ഈ കോട്ടയുടെ നിർമ്മാണവുമായി ബന്ധപ്പെട്ട ഒരൈതിഹ്യം പ്രചാരത്തിലുണ്ട്. 1433 മുതൽ 1468 വരെ മേവാറിന്റെ ഭരണാധികാരിയായിരുന്ന മഹാറാണാ കുംഭാ 1448 ൽ മണ്ഡൻ എന്ന വാസ്തുശില്പിയുടെ രൂപകല്പനയിൽ ഇവിടെ ഒരു കോട്ട നിർമ്മിക്കാൻ തുടക്കമിട്ടപ്പോൾ വിഘ്നങ്ങൾ ഒന്നൊന്നായി വന്നുകൊണ്ടിരുന്നു. വിഷണ്ണനായിനിന്ന റാണയോട് സമീപവാസികൾ അവിടെ തപസ്സനുഷ്ഠിച്ചിരുന്ന പുണ്യപുരുഷനോട് ഉപദേശം തേടാൻ ആഗ്രഹം പ്രകടിപ്പിച്ചു. സന്യാസി പരിഹാരമായി അറിയിച്ചത് സ്വച്ഛന്ദനരബലി നടത്തണമെന്നായിരുന്നു.