સિક્સર કિંગ સલીમદુરાની, ક્રિકેટપ્રેમીઓ જેમની પાછળ પાગલ હતા

જેમની મેચ જીતાડી અપાવતી બૉલિંગ અને છગ્ગા ફટકારવાની કુશળતા ભારતીય ક્રિકેટના ઇતિહાસમાં દંતકથા સમાન હતી એ સલીમ દુરાનીએ ૨ એપ્રિલ રવિવારે તેમના જામનગર ખાતેના નિવાસસ્થાને ૮૮ વર્ષની ઉંમરે છેલ્લા શ્વાસ લીધા. તેમના સોહામણા દેખાવે ૬૦-૭૦ના દાયકામાં રમતમાં સ્ટાઇલ અને રોમાન્સનો કેફ ઉમેર્યો હતો. ચાલો, ક્રિકેટના સુવર્ણકાળના આ સુપરસ્ટારને યાદ કરીએ.

વર્તમાન સમયના યુવા ક્રિકેટપ્રેમીઓને કદાચ જાણીને નવાઈ પણ લાગે કે ઑલરાઉન્ડર સલીમ દુરાનીની ૧૩ વર્ષ (૧૯૬૦૭૩)ની આંતરરાષ્ટ્રીય કારકિર્દી આ મુજબ હતીઃ ૨૯ ટેસ્ટ, ૧૨૦૪ રન (સરેરાશ : ૨૫) અને ૭૫ વિકેટ (સરેરાશ : ૩૫). આમ છતાં દુરાની ભારતના ક્રિકેટ ઇતિહાસમાં અમીટ છાપ છોડી ગયા છે.

૧૯૬૧-૬૨માં ડાબોડી સ્પિનર દુરાનીએ મદ્રાસમાં ૧૦ વિકેટ ઝડપી, ઇંગ્લેન્ડ સામે ભારતને ૨-૦થી વિજય અપાવ્યો હતો. એ જમાનામાં આખી શ્રેણી જીતવી એ લોઢાના ચણા ચાવવા જેવી કઠિન વાત હતી. ૧૯૬૧૬૨ અને ૧૯૭૦-૭૧માં તેમણે વેસ્ટ ઇન્ડિઝનો પ્રવાસ ખેડ્યો હતો. ૧૯૬૧-૬૨માં પૉર્ટ ઑફ સ્પેન ખાતે ચોથી ટેસ્ટમાં દુરાનીએ શાનદાર સદી ફટકારી, ૧૦૪ રન નોંધાવ્યા હતા અને શ્રેણીમાં ૧૭ વિકેટો ઝડપી હતી. એ સમયે સલીમ દુરાની મુગલ-એ-આઝમના રાજકુમાર સલીમની માફક લોકોના દિલોની ધડકન બની ગયા.

૧૯૭૧માં આ ડાબોડી સ્પિનરે કેપ્ટન અજિત વાડેકરને મેચની આગલી રાતે વચન આપ્યું હતું કે તે ગેરી સોબર્સ અને ક્લાઇવ લોઇડના દાંડિયા ઉડાવી દેશે. એ રીતે દુરાનીએ પોર્ટ ઓફ સ્પેનમાં વિન્ડીઝ સામે ભારતની પ્રથમ જીત મેળવી બતાવી હતી.

આજે આઈપીએલની એક જ મેચમાં ૧૫ સિક્સર ફટકારવી એ કોઈ નવાઈની વાત રહી નથી ત્યારે આખી ટેસ્ટ કારકિર્દીમાં માત્ર ૧૫ સિક્સર મારનાર વ્યક્તિની કુશળતાને પડકારવી સરળ છે. અલબત્ત એ જમાનો જુદા પ્રકારની બલ્લેબાજી અને માનસિકતાનો હતો. તે પેઢીના કોઈ પણ ભારતીય ક્રિકેટરની મેચ દીઠ સરેરાશ સારી નથી, બે ટેસ્ટ રમ્યા હોય ત્યારે માંડ એક છગ્ગો ફટકાર્યો હોય! ‘કહેવાય છે કે બૉલને હવામાં ફટકારવો ખતરનાક છે. હું કહું છું કે જીવન જ ખતરનાક છે.’ દુરાનીએ ૧૯૭૯માં ‘ધ ઇલસ્ટ્રેટેડ વીકલી ઑફ ઇન્ડિયા’માં કટાક્ષ કર્યો હતો.

એ જમાનામાં ચાહકોનાં ટોળાં ‘વી વૉન્ટ સિક્સર..'ના સૂત્રોચ્ચાર કરતાં અને દુરાનીનું બેટ છગ્ગો ફટકારવા હવામાં વીંઝાતું. એ રીતે પ્રેમીઓની માંગ પર સિક્સર મારનાર તરીકે તેમને ઓળખ મળી હતી. ૧૯૭૯ના એક લેખમાં દુરાનીએ ધ્યાન દોર્યું કે આવું ન હતું. ‘લોકોની માંગ ઉપર મારા છગ્ગા ફટકારવા વિશેની આ માન્યતા અંગે મારે ચોખવટ કરવી જોઈએ. બન્યું એવું કે મેં ૧૯૭૨-૭૩ની સિરીઝમાં ફટકારેલા બે છગ્ગા લોકોની માંગને અનુરૂપ હતા.’