થેય્યમ: કલા અને આસ્થાનો સાંસ્કૃતિક સંગમ

થેય્યમ - તય્યમ, થેયમ કે થેય્યટ્ટમ, કેરળ અને કર્ણાટકમાં ધાર્મિક પરંપરા સાથે જોડાયેલું એક લોકપ્રિય અનુષ્ઠાન છે. થેય્યમમાં કેટલાંય વર્ષો જૂની પરંપરા, રીત-રિવાજ અને પ્રથા સામેલ છે

- પ્રિયંકા જોષી

નાળિયેરનાં વૃક્ષોથી આચ્છાદિત મનોહર દરિયાકિનારા ધરાવતું કેરળ તેની હરિયાળી ભૂમિ, બૅકવૉટર્સ, મરી-મસાલા-તેજાના અને અપ્રતિમ નૈસર્ગિક સૌંદર્ય માટે જાણીતું છે જ. ઉપરાંત, આ ‘ગોડ્સ ઑન કન્ટ્રી’ તેની સાંસ્કૃતિક પરંપરાઓ અને ભાતીગળ લોકસંસ્કૃતિથી એટલું જ સમૃદ્ધ છે. પેઢી દર પેઢી આ પરંપરાઓનું વહન થયું છે, જતન થયું છે. આ પરંપરાઓ લોકોનાં રોજિંદા જીવનમાં, વિશિષ્ટ પ્રસંગો અને ઉત્સવોની ઉજાણીમાં વણાઈ ગઈ છે. વિવિધ કલા સ્વરૂપો દ્વારા અભિવ્યક્ત થતી રહે છે. સંગીત અને નૃત્ય એ કેરળની લોકસંસ્કૃતિનાં અભિન્ન અંગ છે. આ પ્રકારના જ એક અદ્ભુત અને અભિભૂત કરી દેતાં પારંપરિક નૃત્ય ‘થેય્યમ’ વિશે જાણીએ.

થેય્યમ – તય્યમ, થેયમ કે થેય્યટ્ટમ, કેરળ અને કર્ણાટકમાં ધાર્મિક પરંપરા સાથે જોડાયેલું એક લોકપ્રિય અનુષ્ઠાન છે. થેય્યમમાં કેટલાંય વર્ષો જૂની પરંપરા, રીત-રિવાજ અને પ્રથા સામેલ છે. ૮૦૦ વર્ષ જૂની આ પ્રણાલીનો ઉદ્ભવ કેરળના મલબાર વિસ્તારમાં થયો હોવાનું માનવામાં આવે છે. થેય્યમની ઉત્પત્તિ સાથે કેટલાંક ઐતિહાસિક મથક જોડાયેલાં છે. વર્ષો પહેલાં કેરળના નખ્ખુધીરી બ્રાહ્મણો દ્વારા અન્ય જાતિઓ પર ખૂબ અત્યાચારો થતા હતા. આ સામાજિક દૂષણો સામે લડત આપનારા પ્રાચીન વર્ણવ્યવસ્થામાં નીચલા સમુદાયના એ લોકોનું થેય્યમમાં એક મહત્ત્વપૂર્ણ સ્થાન છે. પ્રતિભાશાળી કલાકારો તેમના દિવંગત પૂર્વજોને ખૂબ જ ગૌરવ અને આદર સાથે યાદ કરે છે. આસ્તિકો થેય્યમને સ્વયં ઈશ્વરનું સંપર્ક સૂત્ર માને છે અને તેમની પાસે આશીર્વાદ માગે છે. પ્રાચીન હોવા છતાં આ તહેવાર નૃત્ય અને સંગીત સાથે આજે પણ ખૂબ જ આસ્થા અને ઉત્સાહ સાથે ઊજવવામાં આવે છે.

થેય્યમ એ એક ધાર્મિકતા સાથે જોડાયેલી નૃત્યકળા છે જે મુખ્યત્વે કેરળ અને કર્ણાટકના કેટલાક વિસ્તારોમાં પ્રચલિત છે. થેય્યમ - જેને થેય્યટ્ટમ તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે તે શબ્દ ‘દેયવમ’ એટલે કે ભગવાન અને ‘અટ્ટમ' એટલે કે નૃત્ય પરથી બન્યો છે. ટૂંકમાં, તેનો અર્થ ભગવાનનું નૃત્ય થાય છે. કોલાથુનાડના કન્નુર અને કસરગોડ વિસ્તાર થેય્યમ માટે પ્રખ્યાત છે. થેય્યમ ઘણા નામે ઓળખાય છે, જેમ કે થિરા, થિરાયતમ, કાલિયાટ્ટમ વગેરે.