પંચામૃત

વિચાર વિતા કશું કદી આગળ વધ્યું નથી

- ભૂપત વડોદેરિઅ

ડૉ. જેકિલ એન્ડ મિસ્ટર હાઇડ વાર્તાતા મશહૂર લેખક આર.એલ. સ્ટેવિન્સલે કહ્યું છે કે, મેં જ્યારે માર્ક્સ ઓરેલિયસતો ચિંતતસંગ્રહ (મેડિટેશન્સ) વાંચ્યો ત્યારે લાગ્યું કે જિંદગીતા એક શહેતશાહ સાથે મેં હસ્તધૂનન કર્યું!

આ માણસ સાચા અર્થમાં શહેનશાહ છે. પહેલાં તે માત્ર ભૂગોળતા એક ટુકડા પર હકૂમત ચલાવતો શહેનશાહ હતો. પછી તે વનવાસમાં હોવા છતાં સાચો શહેનશાહ બન્યો - એની હકૂમત કોઈ પણ માણસ પર ચાલે એવો શહેનશાહ! એક એવો શહેનશાહ કે જે એકલોઅટૂલો છે, ગરીબ છે, દુઃખી છે, પણ છતાં તે જિંદગીની સાચી પિછાતથી એવો જવાંમર્દ બની ગયો છે કે કોઈ પણ સુખ દુઃખ । તેની પાસે આવે ત્યારે પૂરી અદબ સાથે જ આવે છે અને સુખ કે દુઃખ બંનેનેએવું લાગે છે કે આપણે ખરેખર આ શહેનશાહતી રૈયત છીએ! જર્જરિત વસ્ત્રો અને ભૂખરા વાળવાળા એ કે ‘શહેનશાહ'તી આંખોમાં ઉદાસીતી એક વૃદ્ધ તારી ઊભી છે, પણ એ ઉદાસીએ હાસ્યનું બાળક તેડી લીધું છે. આ માણસ ગમે તેટલાં તોફાન કરતી પોતાતી જિંદગીનો એટલા વહાલથી મુકાબલો કરે છે જેટલા વહાલથી પ્રેમાળ પિતા પોતાતા બેકાબૂ બાળકતો મુકાબલો કરે.