સરહદ પરનાં જ્ઞાનમંદિરોને ધબકતાં રાખતી શિક્ષિકાઓ

કચ્છમાં શિક્ષકોની સંખ્યા જરૂરત કરતાં ઘણી ઓછી છે. અનેક શાળાઓમાં માત્ર એક જ શિક્ષક હોય છે. લખપત જેવા સીમાવર્તી વિસ્તારનાં ઘણાં ગામોમાં માત્ર એક જ શિક્ષિકા કપરા સંજોગો સામે લડીને પણ પોતાની શાળાનાં બાળકોને પાયાનું શિક્ષણ આપવા પ્રયત્નશીલ છે. આંતરરાષ્ટ્રીય મહિલા દિન નિમિત્તે તેમની મુશ્કેલીઓ પર અને તેમની કામગીરી પર એક નજર.

- સુચિતા બોઘાણી કનર

શિક્ષિકાઓનું યોગદાન બાળકોના ઘડતરમાં માતા જેટલું જ મહત્ત્વનું હોય છે. નાની અને કાચી ઉંમરમાં જે શીખવા મળે તેની જ અમીટ છાપ કોઈ પણ વ્યક્તિના વ્યક્તિત્વમાં આજીવન જોવા મળે. પુસ્તકીય જ્ઞાન આપવું એટલું જ શિક્ષકનું કાર્ય હોતું નથી. તેમણે બાળક એક સારી વ્યક્તિ, સારો નાગરિક બને તે માટે સંસ્કાર તેનામાં રેડવાના હોય છે. તે શાળાની પરીક્ષાઓમાં ઉત્તીર્ણ થાય એ જેટલું જરૂરી છે, તેનાથી વધુ મહત્ત્વનું જિંદગીની પરીક્ષામાં તે કેવો દેખાવ કરે છે, તેનું છે. કચ્છ સહિત ગુજરાતભરમાં શિક્ષકોની કમી છે. આના પરિણામે અનેક જગ્યાએ આખી શાળાની જવાબદારી માત્ર એક જ શિક્ષકે કે શિક્ષિકાના શિરે હોય છે. ભારત- પાકિસ્તાનની સીમા નજીક આવેલા કચ્છના સૌથી પછાત ગણાતા લખપત તાલુકાનાં નાનાં ગામોની ઘણી શાળાઓ આવી એક જ શિક્ષક કે શિક્ષિકાના ભરોસે ચાલે છે. બાળકોને ભણાવવાની, શાળાના વહીવટી કામની જવાબદારી તેમના એકના જ શિરે હોય છે. તેમાં પણ કોઈ અંતરિયાળ ગામની એક માત્ર નાનકડી શાળામાં માત્ર એક જ શિક્ષિકા હોય ત્યારે તેની જવાબદારી તો વધે જ છે, સાથે-સાથે તેને અનેક પડકારોનો સામનો પણ કરવો પડે છે. તેમણે અભણ વાલીઓનાં સંતાનોને શિક્ષણ આપવાનું છે, આ માટે વાલીઓના ગળે ભણતરનું મહત્ત્વ ઉતારવાનું હોય છે. એક મહિલા હોવાના કારણે પણ તેમને ઘણી મુશ્કેલીઓ સહન કરવી પડતી હોય છે. આવી સ્થિતિમાં પણ તે શિક્ષિકા જ્યારે સુંદર કામગીરી બજાવે ત્યારે તેને સલામ કરવાની સમાજની જવાબદારી છે.