જ્ઞાન-વિજ્ઞાન

સૌરાષ્ટ્રની પ્રાચીન વલ્લભી વિધાપીઠને પુનર્જીવિત કરવાની યોજના ફાઇલોમાં જ ઢબુરાઈ

- જિજ્ઞેશ ઠાકર

નાલંદા, તક્ષશિલા, વિક્રમશિલા સાથે વલ્લભી દેશની શિક્ષણની મુખ્ય ધરોહર સમાન ૪ વિશ્વ વિદ્યાપીઠોમાં સ્થાન પામેલી હતી. વલ્લભીપુર ખાતે આ વિદ્યાપીઠને ફરી વિકસાવવા સરકારે ૨૦૧૭માં યોજના બનાવી હતી, પણ તેમાં હજુ સુધી કોઈ પણ પ્રકારનાં નક્કર પગલાં ભરાયાં નથી.

સાતમીથી બારમી સદીનો ઇતિહાસ તપાસીએ તો વલ્લભી વિદ્યાપીઠ સમગ્ર દેશમાં જાણીતું વિશ્વ વિદ્યાલય હતું. જે અત્યારે ભાવનગર જિલ્લાનું વલ્લભીપુરનગર છે. તે સમયે મૈત્રક સામ્રાજ્યની એ રાજધાની ગણાતી હતી. આ વલ્લભી વિદ્યાપીઠનું શિક્ષણ ખૂબ જ ઉચ્ચ કોટિનું અને પ્રતિષ્ઠિત ગણાતું હતું. જોકે ૧૨મી સદી આસપાસ આ વિદ્યાપીઠનું પતન થઈ ગયું હતું અને પછીનાં વર્ષોમાં આજ સુધી એ વિદ્યાપીઠનો સૂર્યોદય થયો નથી. ૨૦૧૭ના સપ્ટેમ્બર મહિનામાં અહીં ભારત દેશની કેન્દ્ર સરકાર દ્વારા વલ્લભીપુર ખાતે વલ્લભી વિદ્યાપીઠને પુનર્જીવિત કરવા માટે રસ પડ્યો હતો અને તેના માટે યોજના પણ બનાવી હતી, પરંતુ પછી આગળ કોઈ પણ પ્રકારના સરવે કે સ્થળ તપાસ કે એવું કશું થયું નથી. જો ગુજરાત સરકાર અને કેન્દ્ર સરકાર સાથે મળીને રસ દાખવે તો આ પ્રતિષ્ઠિત વલ્લભી વિદ્યાપીઠને બિહારમાં નાલંદા વિશ્વવિદ્યાલયને પુનર્જીવિત કરવામાં આવી છે તે રીતે કાર્યનો આરંભ થઈ શકે તેમ છે.