‘ગુજરાતની બેટી ને સોનાની પેટી’ જેવી કહેવત જે પ્રદેશ માટે હોય ત્યાંના મનુષ્ય અસામાન્ય રહ્યા હશે એવું ધારી શકાય. વેપારી તરીકે વિખ્યાત ગુજરાતીઓ સમંદર પાર ના જવાના સામાજિક વા ધાર્મિક ફરમાન બાજુમાં મૂકીને વિદેશમાં પ્રવાસ કરતાં હતા અને સાથે પોતાની દેશી સંસ્કૃતિનું જતન કરતાં હતા. પારસીઓ આશરે આઠમી સદીમાં આવ્યા ત્યારે સંજાણ બંદર હતું. છતાં સાગર સાથે સક્ષમ નાતો ધરાવતા ગોરાઓ ગોલ્ડન બર્ડ ઇન્ડિયા પહોંચવાનો દરિયાઈ માર્ગ શોધી શકતા ન હતા. ૧૪૯૭માં વાસ્કો દ ગામાને કાનજી માડમ આંગળી પકડાવી રસ્તો બતાવે છે. પાલઘરની વૈતરણા નદી પરથી જેનું નામ પડેલું એ જે. શેફર્ડ અને કુાં, મુંબઈની માલિકીનું જહાજ વૈતરણા ઉર્ફે હાજી કાસમની વીજળી ૧૮૮૮ની આઠમી ડિસેમ્બરે ડૂબ્યું. આજે આખા વિશ્વમાં ગુજરાતીઓ ફેલાયેલા છે. ગુજરાતનો સમુદ્ર અખાત કહેવાય છે. જે ખોદ્યા વગર બન્યો હોય તે ખાડો. મંદિર પાસેના પ્રાકૃ તિક તળાવને પણ અખાત કહેતા. સવાલ એ છે કે, ભૂલોક પરના સાત સમંદર નહીં, પણ ભવસાગર તરી જનારા એક ગુજરાતીને અખો કેમ કહેતાં?
અણીશુદ્ધ ચોખાને કચ્છીમાં અખા કહે. અક્ષત. વૈશાખ સુદ ત્રીજ એટલે અક્ષયતૃતીયાને ગુજરાતીઓ અખાત્રીજ કહે છે. ગામડામાં ઘણાં અષાઢને અખાડ કહે. આયખું અને અખંડ શબ્દ યાદ આવે. આખું કે આખો, આખી. ભાષાશાસ્ત્રીઓ કહે છે, અક્ષવાટ પરથી અખાડો શબ્દ આવ્યો. અક્ષય વટ જાણીતો શબ્દ છે. સંસ્કૃતથી ગુજરાતી સુધી આવેલા શબ્દો મોટે ભાગે પ્રાકૃત ભાષામાં થઈને આવેલા. દસાડાના સંતકવિ અખૈયો અથવા અખઈદાસનું નામ મળતું આવે છે. ઘણાં અખો અર્થાત્ આવક કે ઉત્પન્ન કહે છે, તો કોઈક ઝીણો કચરો. કહે છે કે, પારસીમાં શરીરમાંની એ નામની એક દિવ્ય શક્તિ હોય છે જે નેક કામ કરવાની અંતઃકરણને ચેતવણી આપતી હોવાનું મનાય છે. વિવેક? અખો નામ કેવી રીતે પડ્યું એ જાણી શકાતું નથી. અક્ષત, અક્ષય અને અખંડ સિવાય શક્યતા એવી છે કે ઈશ્વરીય ચૈતન્યના સાક્ષાત્કારમાં આગળ વધેલા જીવને સમજાઈ ગયું હોય કે સુખ અને દુઃખમાં જે ખ છે તે આકાશ મહાભૂતની ઉપર વિહરવું એ જ ખરી અવસ્થા, એ રીતે એમણે જે કોઈ ખમાં નથી તે અખ, એમ નામ પસંદ કર્યું હોય તેવું બને. આ વિચારવાનું કારણ શું? અખા પાસેથી શીખવાની શરૂઆત તેના નામ પરથી કરવી જોઈએ. આજે તો ગુજરાતીઓએ અખાને એક કવિ બનાવીને ફિક્સ ચોકઠાંમાં ફિટ કરી દીધો છે, બાકી એક કાળે લોકો અખામંડળીઓ બનાવી અખાના કાવ્યમાં મસ્તરામ બનવા કોશિશ કરતાં.
Bu hikaye ABHIYAAN dergisinin Abhiyaan Magazine 27/07/2024 sayısından alınmıştır.
Start your 7-day Magzter GOLD free trial to access thousands of curated premium stories, and 9,000+ magazines and newspapers.
Already a subscriber ? Giriş Yap
Bu hikaye ABHIYAAN dergisinin Abhiyaan Magazine 27/07/2024 sayısından alınmıştır.
Start your 7-day Magzter GOLD free trial to access thousands of curated premium stories, and 9,000+ magazines and newspapers.
Already a subscriber? Giriş Yap
ઇન્ટરનેટનું અક્ષયપાત્ર અને ખાઉધરી આંખો
ખોરાકની સ્પષ્ટ માત્રા હોય તો માણસને ભાન રહે કે એણે કેટલું ભોજન આરોગ્યું છે, પરંતુ જો માત્રા દેખાય જ નહીં તો વધુ ખોરાક આરોગવા છતાં મન એમ જ માનશે કે માપમાં જ ખાધું છે
કવર સ્ટોરી
અમેરિકાના પ્રમુખની સાથે સતત રહેતા ‘ફૂટબોલ’નું રહસ્ય શું છે?
કવર સ્ટોરી
એલન મસ્ક ટ્રમ્પની છાવણીમાં કઈ રીતે આવ્યા?
કવર સ્ટોરી
ટ્રમ્પને મુસ્લિમોનું સમર્થનઃ ટ્રમ્પનાં આઠ ‘ટ્રેપકાર્ડ'નો ચમત્કાર
કાશ્મીરના ત્રાસવાદીઓ પાસે એમ૪ રાઇફલ કેવી રીતે પહોંચી?
પાકિસ્તાનના કબજાગ્રસ્ત કાશ્મીરમાં પણ એક મોટી મીટિંગ પણ થઈ હતી. તેમાં પાકિસ્તાની એજન્સી આઇએસઆઇ અને આતંકવાદી જૂથના કમાન્ડર હાજર રહ્યા હતા
રાજકાજ
ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પ અમેરિકાની સત્તા સંભાળવાની તૈયારીમાં વ્યસ્ત
ઈશ્વર આપણી સાથે હોય ત્યારે એ આપણી બુદ્ધિમાં વૃદ્ધિ કરે...
હાલ વિશ્વના ભાવિને લઈને આર્ટિફિશિયલ ઇન્ટેલિજન્સનો મુદ્દો ચર્ચામાં હોય ત્યારે આપણી પુકારનો પડઘો પાડતી સુપ્રીમ ઇન્ટેલિજન્સને સમજવી હોય તો..?
પ્રવાસન
ઓરિસ્સાનું કાશ્મીર: દરિંગબાડી
ચર્નિંગ ઘાટ
નવા વર્ષમાં તંદુરસ્ત થવા શું કરશો?
રાજકાજ
ટ્રમ્પનો વિજય: આંતરરાષ્ટ્રીય સમીકરણોમાં કેવી અસર થશે?