વામા-વિશ્વ આરોગ્ય

વિસરાઈ રહેલાં પાક અને વસાણાંનો કોઈ વિકલ્પ છે ખરો?

- હેતલ ભટ્ટ

શિયાળામાં ચ્યવનપ્રાશ, અડદિયા પાક, મેથીપાક, ગુંદરપાક વગેરે પાક બનાવવાનું અને આરોગવાનું ચલણ છે. વર્ષ દરમિયાન ઊર્જાવંત રહેવા, શરીરની ચુસ્તીસ્ફૂર્તિ ટકાવી રાખવા તેમ જ રોગપ્રતિકારક શક્તિને મજબૂત બનાવવા માટે શિયાળા દરમિયાન જુદી-જુદી વસ્તુઓના ઉપયોગથી તૈયાર થતા પાક ખાવા ખૂબ મહત્ત્વના માનવામાં આવે છે. એક સમય હતો જ્યારે વડીલો ખાસ શિયાળામાં આ વસાણું તૈયાર કરતાં અને નિયમિત રીતે પોતાના પરિવારને આ વસાણું આરોગવાની ફરજ પાડતાં. નાનામોટા સહુએ આ વસાણું આરોગવું પડતું. શિયાળાનો નિત્યક્રમ બની રહેતો આ વસાણું ખાવું એ ‘ફરજ પાડતા' એવો શબ્દ એટલા માટે વાપરવો પડી રહ્યો છે કે નાનાં બાળકોને તો આ ગુણકારી ઔષધીય ગુણોથી સભર વસાણાંનું મહત્ત્વ ખ્યાલ ન હોય. સ્વાદમાં થોડા અરુચિકર હોય, તેથી બાળકોને ખાવા ન ગમે તે સ્વાભાવિક છે, છતાં પણ ઘરમાં રહેલા વડીલો બાળકોને આ વસાણાં ફરજિયાત ખવડાવતાં, કારણ કે તેઓ જાણતા કે બાળકોની રોગપ્રતિકારક શક્તિ વધારવામાં આ વસાણાં મહત્ત્વની ભૂમિકા ભજવે છે. સમય વીત્યો તેમ વસાણાં અને પાક બનાવવાનું તેમ જ આરોગવાનું પ્રચલન ઘટી રહ્યું છે, એવું જોવા મળી રહ્યું છે. તેનાં ઘણાં કારણો છે. એક તો વસણાં બનાવવાની જે પરંપરાગત વિધિ છે તે વિસરાઈ ગઈ છે. હવે ઘરમાં લોકોને વસાણાં કે પાક બનાવવામાં કઈ કઈ વસ્તુનો ઉપયોગ થાય, વસ્તુઓનું માપ કેવી રીતે નક્કી કરવું, કઈ વસ્તુની કેવી તાસીર છે, તેનામાં કયા ગુણ રહેલા છે, તે આરોગવાથી શું ફાયદો થાય વગેરે વિશે લોકોને હવે ભાગ્યે જ માહિતી હોય છે. બીજું સૌથી મહત્ત્વનું કારણ છે કે હવે પરિવારોમાં વ્યસ્તતા વધારે જોવા મળે છે, તેથી સમયનો અભાવ સર્જાતો હોય છે. જો ઘરે વસાણાં કે પાક બનાવવાની ઇચ્છા હોય તો પણ તે બનાવવાનો સમય કાઢવો ક્યારેક મુશ્કેલ બની જતો હોય છે. બજારમાં ઘણાં વસાણાં અને પાક હવે તૈયાર મળે છે. ઘણા લોકો તે આરોગતા જ હોય છે, પરંતુ કેટલીકવાર તેમાં ભેળસેળની ફરિયાદ પણ થતી હોય છે. તેની ગુણવત્તા વિશે પણ લોકોને શંકા રહે છે, તેથી પણ તૈયાર વસાણાં કે પાક ખરીદીને આરોગવાનું લોકો પસંદ નથી કરતાં.