અંબાજી અને સોમનાથની જેમ...હવે બહુચરાજી મંદિરની પણ થશે કાયાપલટ

‘રિલિજિયસ ટૂરિઝમ’ને વિકસાવવાના ભાગ રૂપે શક્તિપીઠ-પ્રસિદ્ધ યાત્રાધામ બહુચરાજીના સર્વાંગી વિકાસ માટે ગુજરાત સરકારે ૫૫૦ કરોડના ખર્ચે એના નવનિર્માણની યોજના બનાવી છે.

- મહેશ શાહ

થોડા વખત પહેલાં ગુજરાતના એક ગામમાંથી પૂનમની રાત્રે નવેક વાગે શણગારેલી સવારી (પાલખી કે શોભાયાત્રા) નીકળી. એને પોલીસોએ ગાર્ડ ઑફ ઓનર આપ્યું.

બંદૂકધારી જાણીને આશ્ચર્ય થશે કે આ સવારી કોઈ પ્રતિમા અથવા સંત-મહંત કે મહાનુભાવની નહોતી, પરંતુ વિખ્યાત બહુચરાજી મંદિરમાં બિરાજતાં બહુચર માતાજીની હતી. માતાજીની સવારીને પોલીસો દ્વારા ગાર્ડ ઑફ ઓનર અપાતું હોય એવી દેશની આ એકમાત્ર ઘટના. બીજી વિશેષતા એ કે આ મંદિર કિન્નરોનું પરમ આસ્થાસ્થાનક છે.

પવિત્ર તીર્થધામ બહુચરાજી મંદિર, ગુજરાતના મહેસાણા જિલ્લાના બહુચરાજી ગામમાં આવેલું છે. તંત્ર ચૂડામણિ ગ્રંથ મુજબ દેશમાં બાવન શક્તિપીઠ છે, એમાંથી ગુજરાતમાં અંબાજી, બહુચરાજી અને પાવાગઢ એમ ત્રણ શક્તિપીઠમાં અનુક્રમે આરાસુર (અંબાજી) માતાજી, બહુચર માતાજી અને મહાકાળી માતાજી બિરાજે છે. દક્ષ કન્યા મા ભગવતી સતીના હાથ પડ્યા એ સ્થળ શક્તિપીઠ એટલે બહુચરાજી ધામ. ત્રણેય શક્તિપીઠમાં માતાજીની મૂર્તિના બદલે યંત્રની પ્રતિષ્ઠા થઈ. જો કે બહુચરાજી મંદિરમાં સ્ફટિકના સુવર્ણજડિત શ્રી બાલા યંત્રની પૂજા થાય છે. ચતુર્ભુજધારી અને કૂકડા પર સવારી કરતાં બહુચરાજી માતાજી બહુચરાજીમાં શ્રી બાલા ત્રિપુર સુંદરી સ્વરૂપમાં પૂજાય છે.

શ્રી બાલા ત્રિપુર સુંદરી સ્વરૂપમાં પૂજાતાં બહુચરાજી થોડા વખતમાં નવા-મોટા મંદિરમાં બિરાજતાં થશે.

પુરાણો મુજબ હાલના બહુચરાજી પાસેનાં ૪૪ ગામના ચુંવાળ પ્રદેશમાં ત્રાસ વર્તાવતા દંઢાસૂર દાનવનો વધ કરી માતાજીએ વરખડીવાળા વૃક્ષ પાસે વિશ્રાંતિ લીધી હતી. એ એમનું આદ્યસ્થાન બન્યું. માતાજીની પ્રાગટ્યકથા આનંદનો ગરબો, શ્રી બાલા તંત્રચંડિકા ગ્રંથ, વગેરેમાં દર્શાવવામાં આવી છે.

આ મંદિરનો ઈતિહાસ કંઈક આવો છેઃ વિક્રમ સંવત ૧૮૩૭ની એક સાંજે દેરી (હાલના બહુચરાજી મંદિરમાં આવેલા વરખડી વૃક્ષ) પાસે કડી પ્રાંતના સૂબા માનાજીરાવ ગાયકવાડ રોકાયા. એમને પાઠાનું દર્દ હોવાનું જાણીને દેરીના પૂજારીએ માનાજીરાવને માતાજીની બાધા રાખીને દેરી પાસેના તળાવની માટી પાઠા પર લગાવવાની સલાહ આપી. ડૂબતો માણસ તરણું ઝાલે એમ માનાજીએ પાઠા પર માટીનો લેપ લગાડ્યો. ચમત્કાર ગણો તો દર્દ આઠેક દિવસમાં મટી ગયું.