તામિલનાડુમાં વસતા ગુજરાતીઓ કેટલા તમિળ, કેટલા ગુજરાતી?

મદુરાઈના પ્રખ્યાત મહાલક્ષ્મી મંદિરની આસપાસ તેઓની સાડીઓની દુકાનો છે. તેઓ ખાસ અંગ્રેજી ન બોલે, ગુજરાતી કે હિન્દી પણ ન જાણે, તેથી વિગતવાર વાત કરવાનું મુશ્કેલ પડે. છતાં તેમના કહેવા પ્રમાણે તેઓની ભાષા અને રીત-રિવાજોમાં હજી પણ સૌરાષ્ટ્રની અસર છે

- વિનોદ પંડ્યા

જ્યાં પહાડો પરના રસ્તાઓ વાહનમાં બેસીને ચડવાના ન હોય અને ઊંડી ખીણોમાં નજર નાખવાની ન હોય તેવા તમામ પ્રદેશોમાં મને પ્રવાસ કરવાનું ગમે. વર્કિંગો અથવા એક્રોફોબિયાની તકલીફ. ઊંચાઈનો ડર. વાહનમાં બેઠો હોઉં અને ઊંડી ખીણ જોઉં એટલે પેટમાં વમન ઊપડે અને માથું આપોઆપ મારા ખોળા તરફ ઢળી પડે. ઘણાને સમુદ્રમાં જવાનો ડર હોય. મને સમુદ્રમાં જવાનું ગમે, પણ ભારે તોફાનનો સામનો ક્યારેય કર્યો નથી. અરબી સમુદ્ર પર તડકો હોય અને સમુદ્ર શાંત હોય ત્યારે જહાજની પાછળના અને બાજુના ભાગમાં ઊલેચાતું પાણી વાયોલેટ, બ્લ્યુ વગેરે રંગ ધારણ કરે તે જોવાની એક મજા છે. વરસ ૧૯૭૬માં વિમાનમાં પ્રથમ પ્રવાસ કર્યો તેનો પ્રથમ અનુભવ ખૂબ ખરાબ રહ્યો. લાંબો સમય ઍરપોકેટ્સ ચાલ્યાં. વિમાન અચાનક અને વારંવાર ઊંચાઈ ગુમાવી દે. તેના વ્હીલમાં પણ કંઈક ખામી સર્જાઈ હતી. ભાવનગરથી મુંબઈની ટિકિટના ત્યારે માત્ર ૧૩૦ રૂપિયા હતા. આજે વાતવાતમાં આટલું રિક્ષા ભાડું થઈ જાય. એ પછી અનેક રાષ્ટ્રીય અને આંતરરાષ્ટ્રીય પ્રવાસો કર્યા, પણ ક્યાંય ઍરપોકેટ્સનો અનુભવ થયો નથી. આજે વિમાનના પ્રવાસો ખૂબ આરામદાયક અને સલામત બની ગયા છે. વીસ ત્રીસ વરસ અગાઉ લોકોને જેટલો ડર અને નવાઈ હતાં તે હવે ધીમે-ધીમે ઓછાં થઈ ગયાં છે. દિવાળીબહેન ભીલ એમનો કાર્યક્રમ આપવા પ્રથમ વખત વિદેશ અર્થાત્ લંડન જઈ રહ્યાં હતાં ત્યારે વિમાન મુંબઈથી ઊપડીને ખૂબ આગળ વધી ગયું ત્યારે કંઈક સમસ્યા પેદા થઈ હતી. પાછું વાળવું પડ્યું. પેસેન્જરોને કહેવામાં આવ્યું કે વિમાન મુંબઈ ઍરપોર્ટ પર ઊતરે ત્યારે હાથીની સૂંઢ જેવી સ્લાઇડમાં સરકીને ફટાફટ નીચે ઊતરી જવાનું. આ પ્રકારના એક્ઝિટને ઓવરવિંગ એક્ઝિટ કહે. દિવાળીબહેને પાછળથી મન એ ડરામણો અનુભવ કહ્યો હતો. આજે ભારતના હાઈવે પર પ્રવાસ કરવાનું વધુ જોખમી છે. વરસે દોઢ લાખ જણ માર્યા જાય છે.