હવે જ્યારે પ્રાકૃતિક ખેતી આટલી સરળ અને લગભગ નહિવત્ કહી શકાય તેવા ખર્ચ સાથે થતી હોય ત્યારે સૌથી મોટો પ્રશ્ન એ છે કે આ પ્રાકૃતિક ખેતી ખરેખર ખેડૂત માટે આર્થિક દૃષ્ટિએ અથવા તો કૃષિ ઉત્પાદકતા વધારવાની દૃષ્ટિએ કેટલી લાભદાયી છે.? ગુજરાતમાં છેલ્લાં પાંચેક વર્ષમાં હજારો ખેડૂતો સફળતાપૂર્વક પ્રાકૃતિક ખેતી કરતા આવ્યા છે. તેમના જો અનુભવો આપણે ધ્યાનમાં લઈએ તો એ વાત સ્પષ્ટ થાય છે કે જેનો આપણે શરૂઆતમાં ઉલ્લેખ કર્યો છે તે તમામ પ્રકારે પ્રાકૃ તિક ખેતી ખેડૂત અને સમગ્ર કૃષિ ક્ષેત્ર માટે રામબાણ ઉપાય સિદ્ધ થઈ રહી છે. આપણે તેને અહીં કેટલાંક ચોક્કસ ઉદાહરણો સાથે સમજવાનો પ્રયાસ કરીશું.
માણસા તાલુકાના પારસા ગામના આત્મારામભાઈ પ્રજાપતિનું કહેવું છે કે તેઓ છેલ્લાં કેટલાંક વર્ષોથી પ્રાકૃતિક ખેતી અંતર્ગત ઘઉંની સફળતાપૂર્વક ખેતી કરી રહ્યા છે. તેઓનો અનુભવ તો એવું કહે છે કે જ્યારે તેઓ રાસાયણિક ખેતી કરતા હતા ત્યારે શરૂઆતમાં ઉત્પાદન તો મળતું, પરંતુ પાછળથી ધીમે ધીમે ઘટવા લાગ્યું, ખર્ચ પણ વધતા ગયા, ત્યારે હેક્ટરે દવા ખાતર સાથે અંદાજે રૂપિયા ૬૦૦૦૦-૬૫૦૦૦ જેટલો ખર્ચો થતો હતો, છતાં પણ પૂરતું ઉત્પાદન આવે નહીં. ખર્ચ કાઢતા માંડ ૧૫૦૦૦ રૂપિયા બચે. રાસાયણિક ખેતીમાં આર્થિક દૃષ્ટિએ નુકસાનથી તેઓ છેલ્લાં પાંચેક વર્ષથી રાસાયણિક ખેતીના બદલે પ્રાકૃતિક ખેતી અંતર્ગત ઘઉંના વાવેતર તરફ વળ્યા તો તેમાંથી તેમના કહેવા પ્રમાણે પ્રાકૃતિક ખેતીમાં ઘઉંની ખેતીમાં સારું એવું વળતર મળે છે. ભાવ પણ સારા મળે છે. નફા ખોટની વાત કરતાં તેઓ કહે છે કે, રાસાયણિક ખેતીમાં અડધા હેક્ટરમાં રૂ. ૨૫૦૦૦નો ખર્ચ થયેલો અને માંડ રૂ.૧૦૦૦૦નું વળતર ઘઉંની ખેતીમાં મળ્યું. જ્યારે પ્રાકૃતિક ખેતીમાં પહેલા જ વર્ષે પાંચ હજારનું વેચાણ થયું અને અંદાજે રૂ. ૩૮૦૦૦ જેટલો નફો થયો.
આમ પ્રાકૃતિક ખેતીમાં રાસાયણિક ખેતી અંતર્ગત ઘઉંની ખેતીમાં અડધા હેક્ટરમાં રૂ. ૧૦,૦૦૦ ની સામે રૂ. ૩૮૦૦૦નો ચોખ્ખો નફો થયો. મૂળ વાત એ છે કે પ્રાકૃતિક ખેતીમાં ઘઉંનું ઉત્પાદન તો વધ્યું તેની સામે ખર્ચો પણ ઘટ્યો અને એના જ કારણે નફાનું પ્રમાણ વધી ગયું.
هذه القصة مأخوذة من طبعة August 05, 2023 من ABHIYAAN.
ابدأ النسخة التجريبية المجانية من Magzter GOLD لمدة 7 أيام للوصول إلى آلاف القصص المتميزة المنسقة وأكثر من 9,000 مجلة وصحيفة.
بالفعل مشترك ? تسجيل الدخول
هذه القصة مأخوذة من طبعة August 05, 2023 من ABHIYAAN.
ابدأ النسخة التجريبية المجانية من Magzter GOLD لمدة 7 أيام للوصول إلى آلاف القصص المتميزة المنسقة وأكثر من 9,000 مجلة وصحيفة.
بالفعل مشترك? تسجيل الدخول
સંપાદકીય
સ્વાગતમ્ અનલ નામ સંવત્સર
પરમ શ્રદ્ધાનું એક સરનામું!
અહીં જે વિશ્વાસની વાત કરી છે તે માનવી જીવનમાં શ્રદ્ધાનો જે એક ગોખલો શોધે છે તેની છે. દરેક માણસને પોતાના જીવનમાં આવું પરમ શ્રદ્ધાનું એક સરનામું જોઈતું હોય છે.
પંચામૃત
કેટલાક શ્રદ્ધા ફેલાવે છે, કેટલાક અશ્રદ્ધા!
મોબાઇલ - ઇ-મેઇલ પછી હવે સપનામાં સફળ થઈ સંદેશા મોકલવાની શોધ
દુનિયાની જુદી-જુદી સભ્યતાઓમાં વ્યક્તિને આવતાં સપનાંને લઈને જુદાં-જુદાં અર્થઘટનો કરનારાં શાસ્ત્રો ઉપલબ્ધ છે.
હેન્ડ વોશ વાપરવું જોઈએ કે હેન્ડ સેનિટાઇઝર?
કોવિડ મહામારી દરમિયાન લોકોને હેન્ડ સેનિટાઇઝર વિશે ખ્યાલ આવ્યો.
વિઝા વિમર્શ,
ઇમરજન્સી એપોઇન્ટમેન્ટ
બિંજ-થિંગ
કામ, જો જો ક્યાંક કરી ન નાખે ‘કામ’ તમામ
મિથુન દાની ‘ગરીબો કા અમિતાભ’થી ‘એ' કેટેગરીના હીરો સુધીની સફર
ફિલ્મ ક્ષેત્રે ઉત્કૃષ્ટ પ્રદાન બદલ દાદા સાહેબ ફાળકે ઍવૉર્ડ માટે મિથુન ચક્રવર્તીનું નામ જાહેર થયા બાદ તેમણે કહ્યું હતું, ‘હું કોલકાતાની નાની ગલીઓમાંથી આવ્યો છું. મેં ખૂબ જ સંઘર્ષ કર્યો છે. મેં કરેલી અસાધારણ શરૂઆતને હું ક્યારે નહીં ભૂલી શકું. હું મારી જાતને પૂછું છું, શું આ સાચું છે? હું મારી ભાવનાને શબ્દમાં વ્યક્ત નહીં કરી શકું.’ *** રાષ્ટ્રીય પુરસ્કાર મળ્યા બાદ જ્યારે પત્રકાર ઇન્ટરવ્યૂ લેવા માટે આવ્યા ત્યારે મિથુન ચક્રવર્તી ભૂખના કારણે બોલી શકતા નહોતા. તેમણે પત્રકારને કહ્યું કે, પહેલાં તું જમાડ, પછી જ હું ઇન્ટરવ્યૂ આપીશ!
પ્રવાસન રક્ષા ભટ્ટ
રાજી નીશીનીવા પાર્ક, ઉત્તરાખંડ
ગાંધીજીની ખાદી જનસામાન્યની પહોંચથી દૂર
ગાંધીજીની ખાદી આજે માત્ર વારે-તહેવારે, સરકારી કાર્યક્રમોમાં કે ખૂબ પૈસાપાત્ર વ્યક્તિઓ પાસે જ દેખાય છે. ખૂબ મોંઘી ખાદી ખરીદવાનું સામાન્ય લોકોનું ગજું રહ્યું નથી. ખાદી મોંઘી થઈ એ માટે સરકારી અધિકારીઓની અવ્યવહારુ નીતિ જવાબદાર છે. આજે ખાદીના વણાટ સહિતનાં કામો માટે નવી પેઢી આવવા તૈયાર નથી. ઓછું વળતર અને વધુ મહેનતના કારણે કારીગરો ખાદીથી દૂર થઈ રહ્યા છે.
