દાળવડાં - વરસાદી Food!

આમ ભલે વરસતા વરસાદમાં કે વરસાદી માહોલમાં દાળવડાંનો ઇન્ડેક્ષ ઓલ ટાઇમ હાઈ રહેતો હોય, પણ એનું મહાત્મ્ય તો બારે મહિના જોવા મળે છે

- હર્ષદ પંડ્યા ‘શબ્દપ્રીત'

દાળવડાંનો ઇતિહાસ લખનારા ઇતિહાસકારોનું એવું સંશોધન છે કે, ‘વડા’નું કુળ સાઉથ ઇન્ડિયા છે, પણ દેશના નાગરિકોને પોતાના જ એક રાજ્યમાંથી અન્ય રાજ્યમાં જવા માટે વિઝા કે પાસપોર્ટની જરૂર પડતી નથી એમ કોઈ પણ ખાદ્યવસ્તુને કે ફૅશનની ચીજને પણ એક રાજ્યમાંથી બીજા રાજ્યમાં જવા માટે આવી કોઈ જરૂર પડતી નથી. આ રીતે સાઉથ ઇન્ડિયામાંથી ફરતું ફરતું એ વડું દેશનાં અન્ય રાજ્યોમાં પણ પ્રવેશી ગયું અને ફરસાણ પ્રિય લોકોના હૃદયમાં વસી પણ ગયું. ભારત ‘વિવિધતામાં એકતા’ને ઉજાગર કરતો દેશ છે એ કંઈ અમથું થોડું કહેવાયું હશે? સાઉથ ઇન્ડિયાનું વડું જેમ ગુજરાતમાં આવી ગયું એમ ગુજરાતનાં ફાફડા – જલેબી – ગાંઠિયા પણ એટલા જ પ્રેમથી સાઉથ ઇન્ડિયામાં પ્રવેશી ગયાં અને લોકોનાં હૃદયમાં વસી ગયાં! વડાનું રાજ માત્ર ભારતમાં જ નહીં. શ્રીલંકા, પાકિસ્તાન, બાંગ્લાદેશ અને સિંગાપોર જેવા દેશોમાં પણ ફેલાયું છે. ક્યાંક એને ‘વડા’ કહેવાય છે, ક્યાંક એને ‘વડે’ કહેવાય છે, ક્યાંક એને ‘વડાઈ’ કહેવાય છે, તો ક્યાંક એ ‘બારા’ તરીકે પણ ઓળખાય છે. આનો આધ્યાત્મિક અર્થ એ થયો કે “નામરૂપ જૂજવાં અંતે તો ‘એમનું એમ’ હોયે!”

જેમ અન્ય જાતિમાં હોય છે એમ ‘વડા’ની જાતિમાં પણ કેટલીક પેટાજાતિ પ્રજાતિ જોવા મળે છે. જેમ કે – મેંદુવડાં, દહીંવડાં, પાંઉવડાં, બટેટાવડાં, ટમેટાંવડાં, રસવડાં, કાંદાવડાં, મલાઈવડાં અને.. આપણાં દાળવડાં.

એક અંગ્રેજી પત્રકારના મત મુજબ મેંદુવડાંનું મૂળ વતન આજના કર્ણાટકનું શહેર ‘મડુર’ છે. દહીંવડાંનું વતન ઉત્તર ભારત છે, પાંઉવડાં કે વડાંપાંઉનું વતન મહારાષ્ટ્ર – એમાંય મુંબઈ છે. મલાઈવડાંનું વતન પશ્ચિમ બંગાળ છે. બટેટાવડાં, ટમેટાંવડાં, કાંદાવડાં કે રસવડાંનું વતન પૂરો ભારત દેશ છે, પણ.. દાળવડાંનું મૂળ વતન ગુજરાત છે. ગુજરાતે દરેક પ્રદેશના નાગરિકોને જેટલા પ્રેમથી અપનાવી લીધા છે એટલા જ પ્રેમભાવથી એણે દાળવડાં સિવાયનાં અન્ય પરપ્રાંતીય વડાંઓને પણ અપનાવી લીધાં છે.