આકાશમાંથી વરસ્યો વનસ્પતિનાં બીજનો વરસાદ

કચ્છના જંગલોના દુર્ગમ વિસ્તારોમાં સ્થાનિક વનસ્પતિ અને ઘાસનું વાવેતર કરવું અઘરું છે. તેથી હવે આધુનિક ટૅક્નોલૉજીનો સહારો લઈને સીડ બોલ બનાવીને ડ્રોનની મદદથી ડુંગરાળ વિસ્તારોમાં છોડવામાં આવ્યા છે. વરસાદી વાતાવરણમાં છોડ તથા ઘાસ વિકસશે, તૃણભક્ષી પ્રાણીઓ અને પક્ષીઓને તેનો મોટો ફાયદો થશે. તૃણભક્ષીઓ પર નભનારાં અન્ય પ્રાણીઓને પણ તેનો ફાયદો થશે.

- સુચિતા બોઘાણી કનર

કચ્છમાં જંગલ વિસ્તાર ઘણો મોટો છે. અહીં ભલે ગાઢું, ઘટાદાર જંગલ ન હોય, અહીંના પાંખા જંગલમાં રહેનારાં પ્રાણીઓ અને પક્ષીઓની જાતો અને સંખ્યા ઘણી મોટી છે. યાયાવર પક્ષીઓ પણ ખૂબ મોટી સંખ્યામાં કચ્છના જંગલમાં, તેના જળસ્રોત પાસે પોતાનો મુકામ રાખતાં હોય છે. ઉનાળાના દિવસોમાં તૃણભક્ષી પ્રાણીઓ અને પક્ષીઓને ખોરાકની કમી ન થાય તે માટે વન વિભાગ દ્વારા સમયાંતરે ઘાસ અને સ્થાનિક વનસ્પતિનું વાવેતર કરવામાં આવતું હોય છે. પરંતુ તેમાં જે વિસ્તારમાં સહેલાઈથી જઈ આવી શકાતું ન હોય ત્યાં વાવેતર થઈ શકતું નથી. આથી આ વર્ષે દુર્ગમ વિસ્તારોમાં ડ્રોનની મદદથી વાવેતર કરવાનો પ્રયોગ હાથ ધરવામાં આવ્યો છે. પૂર્વ કચ્છ અને પશ્ચિમ કચ્છ વન વિભાગ દ્વારા હાથ ધરાયેલા આ પ્રયોગનું પરિણામ તો કદાચ એકાદ વર્ષ પછી જ ખ્યાલ આવે, પરંતુ ગત વર્ષે કચ્છના સર્વપ્રથમ પ્રયોગ રૂપે ડ્રોનથી બન્ની વિસ્તારમાં વાવેતર કરાયું હતું. આ વર્ષે તેનું નિરીક્ષણ કરતાં પરિણામ પ્રોત્સાહક જણાયું હતું.

કચ્છમાં હજારો ચોરસ કિલોમીટરના વિસ્તારમાં ફેલાયેલાં જંગલોમાં અનેક પ્રકારનાં પ્રાણીઓ અને પક્ષીઓ જોવા મળે છે. અહીંનાં જંગલોમાં કાંટાળી વનસ્પતિ વિપુલ પ્રમાણમાં છે. અહીં એશિયામાં સર્વશ્રેષ્ઠ મનાતા ઘાસિયા મેદાનો પણ છે. જેનું અસ્તિત્વ ભયમાં છે તેવા ચિંકારા, ઘોરાડ, ઘૂડખર ઉપરાંત નીલગાય, જંગલી ભૂંડ, સસલાં જેવાં વિવિધ તૃણભક્ષી પ્રાણીઓ અને પક્ષીઓનું રહેઠાણ આ જંગલો છે. આ ઉપરાંત અહીં દીપડો, હેણોતરો, વરુ, રણબિલાડી, રણલોકડી, ઘોરખોદિયું, કીડીખાઉં, ટિલોર, ખડમોર, સાંઢા જેવી દુર્લભ પ્રજાતિઓ પણ જોવા મળે છે. તેમ જ અહીંના જળપ્લાવિત વિસ્તારોમાં સુરખાબ, પેલિકન, સ્પૂનબીલ, ઢોંક, બગલા, બતકો અને અન્ય શિકારી પક્ષીઓ મોટાં પ્રમાણમાં જોવા મળે છે.