ભુજનું સ્મૃતિવન વિશ્વસ્તરે ચમક્યું

૨૦૦૧ના ભૂકંપમાં મૃત્યુ પામેલાંઓની યાદમાં ભુજમાં બનાવાયેલા સ્મૃતિવનના ભૂકંપ સંગ્રહાલયને યુનેસ્કોએ વર્ષ ૨૦૨૪ માટે વિશ્વના સૌથી સુંદર સંગ્રહાલય તરીકે સ્થાન આપ્યું છે. આ સંગ્રહાલયને આ અગાઉ પણ તેના આર્કિટેક્ચર, ડિઝાઇન, સાંસ્કૃતિક મૂલ્ય, પ્રવાસી આકર્ષણ વગેરે માટે વિશ્વસ્તરે ઍવૉર્ડ મળી ચૂક્યા છે. ભુજિયા ડુંગર પર બનાવાયેલા સ્મૃતિવન ભૂકંપ સ્મારક અને સંગ્રહાલયમાં ભારતનું સૌથી મોટું સ્મારક સંગ્રહાલય, દુનિયાનું સૌથી મોટું મિયાવાકી જંગલ છે. મ્યુઝિયમમાં પૃથ્વી, ભૂકંપ, પુનર્વસન વગેરે વિશે માહિતી આપતી સાત ગૅલેરી છે. પ્રવાસીઓ માટે આ આકર્ષણનું કેન્દ્ર બનેલું છે. પોણા બે વર્ષના ગાળામાં ૯.૫૦ લાખથી વધુ લોકો આ મ્યુઝિયમની મુલાકાત લઈ ચૂક્યા છે.

- સુચિતા બોઘાણી કનર

૨૪ વર્ષ થઈ ગયાં છતાં કચ્છના ખાસ કરીને ભુજ, અંજાર, ભચાઉના લોકો જેને ભૂલી શકતા નથી, તે ૨૦૦૧નો ભૂકંપ ૧૨ હજારથી વધુ લોકોનો જીવ ભરખી ગયો હતો. આજે એક આખી પેઢી મોટી થઈ ગઈ, ભુજ સહિત કચ્છનું પુનર્વસન થઈ ગયું, આખા જિલ્લાની કાયાપલટ થઈ ગઈ, પરંતુ ભૂકંપે આપેલા વસમા ઘા હજુ દુઝ્યા કરે છે. ભૂકંપ દિવંગતોના સ્મરણાર્થે ભુજના પાદરમાં આવેલા ભુજિયા ડુંગરની તળેટીએ ૪૭૦ એકરમાં સ્મૃતિવન નિર્માણ પામ્યું છે. આ સ્મૃતિવન પરિસરમાં પાંચ લાખ વૃક્ષો સાથેનું વિશ્વનું સૌથી મોટું મિયાવાંકી જંગલ, ૫૦ જેટલા નાના ચેકડેમ, તેના પરની તક્તિઓમાં ૧૨,૯૩૨ ભૂકંપ દિવંગતોના નામ છે. સાથે-સાથે ૧૧,૫૦૦ ચો.મી.માં બનેલા ભૂકંપ સંગ્રહાલય છે. તાજેતરમાં જ આ ભૂકંપ મેમોરિયલ મ્યુઝિયમનો યુનેસ્કોએ વર્ષ ૨૦૨૪ માટે વિશ્વના સૌથી સુંદર ૭ મ્યુઝિયમમાં સમાવેશ કર્યો છે. યુનેસ્કો દ્વારા દર વર્ષે આર્કિટેક્ચર અને ડિઝાઇન ક્ષેત્રની શ્રેષ્ઠ કૃતિઓને પ્રિક્સ વર્સેઇલ્સ ઍવૉર્ડ અપાય છે. ભુજના ભૂકંપ મેમોરિયલ મ્યુઝિયમને આ વર્ષે પ્રિક્સ વર્સેઇલ્સ ઍવૉર્ડ એનાયત કરાયો છે. ભારતના કોઈ પણ મ્યુઝિયમને આ ઍવૉર્ડ મળ્યો હોય તેવી આ પ્રથમ ઘટના છે. કચ્છભુજના વાસીઓ માટે આ એક અભિમાન લેવા જેવી ઘટના છે.