-ત્યારે મનુષ્યો માટે ઇન્ટરનેટ મરી રહ્યું હશે!

લાંબા સમયથી સોશિયલ મીડિયાનું નિરીક્ષણ કરી રહેલા જિજ્ઞાસુઓએ આ વાત નોંધી છે કે મોટા ભાગનું ઇન્ટરનેટ આજે આર્ટિફિશિયલ ઇન્ટેલિજન્સ સંચાલિત બૉટ્સ દ્વારા ચાલે છે

- સ્પર્શ હાર્દિક

ઇન્ટરનેટ કામની જગ્યા હોવાની સાથે જાતભાતની વાયકાઓ, ગપ અને અતરંગી વિચારો વ્યક્ત કરવા-ચલાવવાનો ચોરો પણ છે. અંગ્રેજીમાં જેને કૉન્સ્પરસી થિયરી કહે છે એવી, ચિત્રવિચિત્ર કાવતરાં કે ષડ્યુંત્રો ઉઘાડા પાડતી હોવાનો દાવો કરતી વાતોનો તો કોઈ પાર નથી. કિન્તુ, ઇન્ટરનેટ પર ઇન્ટરનેટ વિશે જ એકાદ-બે વર્ષથી વહેતી થયેલી આ કૉન્સ્પરસી થિયરી વિચારવા મજબૂર કરનારી છેઃ ઇન્ટરનેટ મરી ગયું છે! આવું કહેતી વાતો પાછળના તર્કો સરળતાથી ગળે ભલે ના ઊતરે, પણ દિમાગની બત્તીમાં સ્પાર્ક જરૂર જન્માવે.

માંડીને વાત કરીએ. ગર્ભિત અર્થ એવો કે ઇન્ટરનેટ એક સિસ્ટમ તરીકે નહીં, પણ મનુષ્ય માટે મરી ગયું છે. એ રીતે કે એના પરનું મહત્તમ નિયંત્રણ, ત્યાં ચાલતી મહત્તમ ગતિવિધિઓ હાડમાંસના માણસના નહીં પણ કૃત્રિમ મશીન, સૉફ્ટવેર કે આર્ટિફિશિયલ ઇન્ટેલિજન્સના હાથમાં છે. ઇન્ટરનેટ કાર્યરત રાખવા માટે ચોવીસે કલાક ચાલતી વિવિધ પ્રણાલીઓ, ડેટા સંગ્રહ કરતા સર્વ૨, જુદી-જુદી સાઇટ-પ્લૅટફૉર્મ્સ વગેરે પાછળ આપણી કલ્પના કરતાં પણ વધુ ડૉલર્સની એનર્જી અને હ્યુમનફૉર્સ ખર્ચાતા હશે. ઇન્ટરનેટરૂપી મંચ પર સાઇટ્સ-પ્લૅટફૉર્મ્સને ટકાઉ રીતે ચલાવવા મહત્તમ કિસ્સામાં જાહેરાતોની આવકના ભરોસે રહેવાનું થતું હોય છે. જે-તે પાર્ટી ત્યાં જ ઍડ્વર્ટાઇઝમૅન્ટ આપવાનું મુનાસિબ સમજે જ્યાં ઓનલાઇન ટ્રાફિક અર્થાત્ યુઝર સ્વરૂપે મનુષ્યોની સખત ભીડ જામેલી હોય. સમસ્યા અહીં નિર્માણ પામે છે. ઑર્ગેનિક અર્થાત્ સહજ રીતે આવતા ઓનલાઇન ટ્રાફિકની એક ટોચમર્યાદા સુધી પહોંચ્યા પછી સાઇટ્સ-પ્લૅટફૉર્મ્સ માટે હજુ વધારે લોકોને રસ લેતાં કરવાનું કામ કપરું. ઊલટાનું, સમય જતાં યુઝરો જે-તે પ્લૅટફૉર્મથી કંટાળીને ચાલ્યા પણ જાય છે. ઘટતા ઓનલાઇન ટ્રાફિકથી જાહેરાતોમાંથી મળતી આવકને ધક્કો પહોંચે, જે પરવડે નહીં. આથી ઘણી જાયન્ટ ટૅક અને ખાસ તો સોશિયલ મીડિયા કંપનીઓ સામે બોટ યુઝર્સના અતિરેકના આરોપો લાગેલા છે. નિશ્ચિત પ્રકારના સૉફ્ટવેર કે પ્રોગ્રામ યુઝર તરીકે વર્તે, યુઝર તરીકે કંઈ રેન્ડમલી પોસ્ટ કરે, લાઇક, કૉમેન્ટ, ટ્વિટ, ફોલો વગેરે કરે અને આ રીતે પ્લૅટફૉર્મ પર તગડો ટ્રાફિક જામ્યો રહેતો હોવાનો ભ્રમ ફેલાવે.