પૂર્વનું પેરિસ, પોંડીચેરી

અહીં કોઝી હોમ સ્ટે, વિલા કે એપાર્ટમેન્ટ અવેલેબલ છે. આ વાઇટ ટાઉનમાં ખુશનુમા વોક, ટ્રેડિશનલ વિન્ટેજ સાઇકલની રાઇડ અને ફ્રેન્ચ ઘરોની સ્થાપત્ય શૈલી કોઈ જુદા જ જગતમાં લઈ જાય છે

૨૮૦ વર્ષ સુધી ફ્રેન્ચ શાસન નીચે રહેલું પોંડીચેરી ભારતના પોંડીચેરી કેન્દ્ર શાસિત પ્રદેશની રાજધાની છે. પૂર્વ દિશામાં બંગાળની ખાડીને સ્પર્શતો આ પ્રદેશ ભારતના દક્ષિણ-પૂર્વીય સમુદ્ર કિનારે આવેલો છે. ઉત્તરે ચેન્નઈ અને દક્ષિણે ચિદમ્બરમ્ જેવા તામિલ પ્રદેશો વચ્ચે રહેલો આ મુલક પૂર્વના પેરિસ તરીકે પણ જાણીતો છે, કારણ કે આજની તારીખે ફ્રેન્ચ સંસ્કૃતિની પ્રતિકૃતિ જેવી ફ્રેન્ચ કોલોની અહીં શ્વાસ લે છે.

પ્રથમ સદીમાં રોમન વ્યાપારમાં વ્યસ્ત એવું આ પૉર્ટ ટાઉન એક કાળમાં ‘વેદપુરી’ તરીકે પણ ઓળખાતું હતું, કારણ કે આ નગર વેદોના જાણકાર વિદ્વાનોનું સ્થાનક પણ હતું.

‘પોંડી’ એટલે ‘ધ સિટી ઑફ ડૉન' ગણાતું પોંડીચેરી ચોથી સદીમાં કાંચીપુરમના પલ્લવનો પ્રદેશ હતો. દસમીથી તેરમી સદી સુધી તાંજુવરમનો ચૌલા વંશ અહીં આવ્યો. તેરમી સદીમાં ચૌલા વંશને ખદેડીને અહીં મદુરાઈનો પાંડ્ય વંશ સત્તા પર આવ્યો. ૧૪મી સદીમાં વિજયનગર શાસને સમગ્ર દક્ષિણ ભારતને પોતાની સત્તા નીચે લીધું અને ૧૪મી સદીથી છેક સત્તરમી સદીના ત્રીજા દાયકાનાં અંતિમ વર્ષો સુધી અહીં વિજયનગર વંશનું શાસન ચાલ્યું.

સત્તરમી સદીના અંતિમ દાયકાઓમાં ફ્રેન્ચ ઇસ્ટ ઇન્ડિયા કંપનીએ પોંડીચેરીમાં વેપારી કેન્દ્ર સ્થાપ્યું અને પરિણામ સ્વરૂપ તે ભારતની મુખ્ય ફ્રેન્ચ વસાહત બની. અંગ્રેજો અને ડચ પ્રજાના વિરોધ વચ્ચે અહીં જ્વેલરી, મૂલ્યવાન સ્ટોન અને ટૅક્સટાઇલનું પણ ટ્રેડિંગ થયું.

સત્તરમી સદીના છેલ્લા દાયકામાં ડચ ગવર્નરે સત્તર મોટાં વહાણો અને ૧૬૦૦ માણસોના કાફલા સાથે બે સપ્તાહ સુધી પોંડીચેરી પર બૉમ્બાર્ડિંગ કર્યું. તે સમયે પોંડીચેરીના પ્રથમ ફ્રેન્ચ ગવર્નર જનરલ ફ્રેન્કોઇસ માર્ટીને શરણાગતિ સ્વીકારી, પરંતુ ફરી પોંડીચેરીનો આ પ્રદેશ ફ્રેન્ચ કોલોનીને હૅન્ડઓવર કરવામાં આવ્યો. ફ્રેન્ચ કોલોનીને પરત મળેલા આ પ્રદેશ પર બ્રિટિશરોએ પણ અધિકાર જમાવેલો, પરંતુ પેરિસ સંધિ મુજબ ફરી ફ્રેન્ચ કોલોનીને પોંડીચેરી પાછું મળ્યું. વસાહતી આધિપત્યનાં આવાં હસ્તાંતરણો છેક ૧૯૬૨ સુધી ચાલ્યાં અને દરિયાના સ્તરનો ઉઠાવ ધરાવતું પોંડીચેરી અસંખ્ય સમુદ્રી પ્રવેશદ્વારો સાથે ટકી રહ્યું.