પાકિસ્તાનનો ધી એન્ડ થશે?

આપણા પડોશી દેશ પાસે વિદેશી હૂંડિયામણ લગભગ ખૂટી ગયું છે. અન્ય દેશોનું ઋણ અને વ્યાજ ચૂકવવાના એની પાસે પૈસા નથી. એને ઈન્ટરનૅશનલ મોનિટરી ફંડ કે મિત્ર દેશોની મદદ નહીં મળે તો એ ડિફૉલ્ટર બની શકે છે. આવી સ્થિતિમાં ત્યાં આંતરવિગ્રહ પણ ફાટી શકે છે. પ્રશ્ન એ છે કે પાકિસ્તાન ડિફૉલ્ટ થાય એ ભારત માટે સારું છે કે પછી એને ઉગારી લેવામાં જ સાર છે.

- બિમલ મહેશ્વરી

એક લિટર પેટ્રોલના ૨૪૯.૮૦ રૂપિયા, હાઈ સ્પીડ ડીઝલના ૨૬૨.૮૦ રૂપિયા, કેરોસીનના ૧૮૯.૮૩ રૂપિયા, લાઈટ ડીઝલના ૧૮૭ રૂપિયા.. આ તો ઠીક, એક અમેરિકી ડૉલરનો સત્તાવાર ભાવ ૨૫૦ રૂપિયાથી વધુ છે. કાળાબજારનો ભાવ એનાથી અધિક એટલે કે ૨૭૦-૨૮૦ છે. ઘઉંનો એક કિલોનો ભાવ રૂપિયા ૧૬૫ની આસપાસ. અમુક જગ્યાએ ફુગાવો ૩૦ ટકાનો છે. આ વાંચતાં હશો ત્યારે આ બધા ભાવ-ફુગાવો હજી વધ્યા હશે.

આ બદતર હાલત છે આપણા કટ્ટર શત્રુ પાકિસ્તાનની. જીવનાવશ્યક વસ્તુ માટે લોકો વલખાં મારી રહ્યા છે. આટા માટે રમખાણો પણ થયાં અને પોલીસ ગોળીબારમાં બે જણ મરી ગયા. અનાજની ટ્રકો પાછળ ભૂખ્યા લોકો ગાંડાની જેમ દોડે છે. પાકિસ્તાન પાસે વિદેશથી જીવનાવશ્યક ચીજવસ્તુ ખરીદવા માટે પૂરતું વિદેશી હૂંડિયામણ નથી. ફોરેન એક્સચેન્જની અનામત બે કે ત્રણ અઠવાડિયાં ચાલે એટલી જ છે. નિકાસ કરતાં આયાત વધુ હોવાથી પાકિસ્તાનની આવી ખરાબ હાલત થઈ છે. આવક (૩૦ અબજ ડૉલર) કરતાં ખર્ચ (૯૦ અબજ ડૉલર) વધુ છે. ડિફેન્સનું આસમાની બજેટ, ભ્રષ્ટાચાર અને નૉન-પ્લાન એક્સપેન્ડિચરે આ દેશને બરબાદ કર્યો છે. ઈન્ટરનૅશનલ મોનિટરી ફંડ (આઈએમએફ) કે ચીન અને સાઉદી અરેબિયા જેવા મિત્ર દેશો હવે એને મદદ કરવા તૈયાર નથી. વિદેશી દેવું અને એના પરનું વ્યાજ ચૂકવવાની અક્ષમતાને લીધે પાકિસ્તાન નાદાર એટલે કે ડિફૉલ્ટર બને એવી શક્યતા છે.

કોઈ વ્યક્તિ નાદાર થાય તો એનાં બૅન્ક એકાઉન્ટ્સ ફ્રીઝ થાય, સંપત્તિની લિલામીમાંથી બૅન્ક-સરકારી એજન્સીઓના પૈસા ચૂકવવા પડે. લેણદારો કંટાળીને માંડવલી માટે તૈયાર થાય. કંપનીઓ ફડચામાં જાય તો નૅશનલ કંપની લૉ ટ્રિબ્યુનલમાં કેસ ચાલે, પણ કોઈ દેશ ડિફૉલ્ટર પુરવાર થાય તો શું?