ઉત્તમ પેરન્ટ્સ સંતાનોને પોતાની કંઠી ન પહેરાવે...

જાણે-અજાણે પિતા પોતાની અધૂરી ઈચ્છા અને અધૂરાં સપનાં એના સંતાનમાં સાકાર થતાં જોવાની કોશિશ કરે છે. એને એવું લાગે છે કે સંતાન એનું જ એક્સ્ટેન્શન છે અને પોતાની જિંદગીમાં જેની ખોટ રહી ગઈ હતી એ ભરપાઈ કરવાનું કામ બાળકોનું છે. એવા સંજોગમાં સંતાનની સિદ્ધિ પેરન્ટ્સની અતૃપ્ત મહત્ત્વાકાંક્ષા માટે સરોગેટ બની જાય છે.

- રાજ ગોસ્વામી

તમારાં બાળકો તમારાં બાળકો નથી, એ તો જીવનની પોતાની આકાંક્ષાનાં દીકરા-દીકરીઓ છે... એ તમારા દ્વારા આવે છે, પણ તમારાથી નહીં... એ તમારી પાસે રહે છે, પણ તમારાં નથી... તમે એમને તમારો પ્રેમ આપી શકો છો, પણ તમારા વિચારો નહીં, કારણ કે એમના પોતાના વિચારો હોય છે... તમે એમના શરીરને ઘર આપી શકો છો, આત્માને નહીં, કારણ કે એમનો આત્મા આવતી કાલનાં ઘરોમાં રહેતો હોય છે... તમે એમના જેવા બનવાની કોશિશ કરી શકો છો, પણ એમને તમારા જેવા ના બનાવી શકો, કારણ કે જિંદગી પાછળ નથી જતી... તમે એ કમાન છો જેમાંથી તમારાં બાળકો જીવતા તીરની જેમ છૂટીને નીકળે છે. સ્વયંને એ તીરંદાજની મરજી પર ખુશીથી વાળી દો, કારણ કે એ ઊડવાવાળા તીરને પ્રેમ કરે છે અને સ્થિર કમાનને પણ ચાહે છે.

ખલિલ જિબ્રાન

***

હમણાં બે અલગ અલગ ઈન્ટરવ્યૂમાં ફિલ્મ ઍક્ટર નસીરુદ્દીન શાહ અને ફિલ્મલેખક જાવેદ અખ્તરે એમની યુવાનીમાં પિતા સાથે બગડી ગયેલા સંબંધોની ચર્ચા કરી હતી. જે સમાજમાં પિતાને મનુષ્યમાંથી ભગવાન બનાવીને આકાશમાં બેસાડી દેવાનું ચલણ હોય ત્યાં બે જાણીતી શખસિયત પિતા-પુત્રના ત્રુટિપૂર્ણ સંબંધોનો નિખાલસ એકરાર કરે એ આવકારદાયક બાબત છે.

નસીરુદ્દીન શાહને અફસોસ હતો કે એ એમના પિતા સાથે એક તંદુરસ્ત સંબંધથી વંચિત રહી ગયા. એમના પિતા પણ એવી જ રીતે વંચિત રહી ગયા. એમણે કહ્યું હતુંઃ

‘હું એમને (અલે મોહમ્મદને) મારા જીવનના વિલન માનતો હતો. હું એમની નાની નાની ચેષ્ટા ભૂલી ગયો હતો, જેમ કે એમની દરિયાદિલી. મને સમજવાનું એમના માટે અશક્ય હતું અને એમને એનો ડર પણ લાગતો હતો. હું મારાં બાળકો માટે મારા પિતા જેવો બનવા માગતો નહોતો. હું ઈચ્છતો હતો કે મારાં બાળકો મારા ગળે વળગે અને મારી સાથે મુક્ત રીતે વર્તે. હું કેટલો સફળ રહ્યો છું એ ખબર નથી, કારણ કે ઘણી વાર બાળપણનો ગુસ્સો હાવી થઈ ગયો હશે.'

જાવેદ અખ્તરને પણ એમના મશહૂર શાયર પિતા જાં નિસાર અખ્તર સાથે બન્યું નહોતું. એમની માતા નાની ઉંમરમાં જ અવસાન પામી હતી અને પિતા ઘરથી દૂર રહેતા હતા એટલે જાવેદ પિતાની છત્રછાયા વગર જ મોટા થયા હતા. યુવાનીની એ હતાશા અને ગુસ્સાને કારણે જ એ શરાબખોરી તરફ વળી ગયા હતા. જાવેદ કહે છે: