લગ્ન પછી સ્ત્રીએ કેમ નોકરી છોડવી પડે છે?

આને ‘પરણવાની સજા’ કહો કે બીજું કંઈ, આ છે તો હકીકત અને આંકડા પણ એમ જ બોલે છે.

- ડૉ. મિતાલી સમોવા

러માજમાં સ્ત્રીઓનું મુખ્યત્વે બે પ્રકારનું વિભાજન કરવામાં આવે છેઃ એક વર્કિંગ મહિલા અને બીજી ગૃહિણી. જો કે હકીકત તો એ છે કે દુનિયાની બધી જ મહિલાઓ કામકાજ કરતી સ્ત્રી જ છે, પરંતુ બધી મહિલાઓને એમનાં કામનો પગાર મળતો નથી. એનું કારણ એ છે કે જે કામ કરવાનું કોઈ સીધું ભથ્થું આપવામાં આવતું નથી એવાં ઘરેલુ કામોની આપણે કિંમત કરતાં નથી અને એ કામ કરતી સ્ત્રીને આપણે મફતમાં રોટલા તોડતી કે ગોલ્ડ ડીગર ગણી લઈએ છીએ, પરંતુ આ સમાજનો મતિયો અભિગમ અને સ્ત્રીના શ્રમને મહત્ત્વ ન આપવાનો કીમિયો છે, જે વર્ષોથી બેરોકટોક ચાલી રહ્યો છે.

હમણાં વર્લ્ડ બૅન્કે જાહેર કરેલા રિપોર્ટમાં દક્ષિણ એશિયાઈ દેશો અને એમાંય ખાસ તો ભારતમાં એક ચિંતાજનક સિનારિયો જોવા મળ્યો છે, જેને વર્લ્ડ બૅન્કે મહિલાઓ પરની મૅરેજ પેનલ્ટી તરીકે ઓળખાવ્યો છે. મતલબ કે લગ્ન કરવાને કારણે સ્ત્રીને આપણી સમાજવ્યવસ્થા દ્વારા જે સજા કરવામાં આવે છે એ મેરેજ પેનલ્ટી. આ રિપોર્ટ મુજબ ભારતમાં લગ્ન બાદ આશરે ૩૩ ટકા સ્ત્રી કાયમ માટે નોકરી છોડી દે છે. આ મહિલાઓ અભણ કે પછાત વર્ગની નથી, પરંતુ ખાસ્સું ભણેલી અને સારી આવક ધરાવતી મધ્યમ વર્ગની કે અપર મિડલ ક્લાસની છે. પછાત વર્ગમાં તો પુરુષની આવક ઓછી હોવાને કારણે યેનકેન પ્રકારેણ સ્ત્રીઓ મજૂરીકામમાં આજીવન જોતરાયેલી જ રહે છે.