ઈરાનનું હિજાબ આંદોલન: ઔરત, જિંદગી અને આઝાદી!

બસો, ટ્રેનો અને ટેક્સીઓમાં ખાસ સીસીટીવી કૅમેરા બેસાડાવ્યા છે. તે કૅમેરાઓ ખાસ સોફ્ટવેર વડે સાંકળી લેવાય છે. બસ, ટેક્સી, ટ્રેન કે રસ્તા પર કોઈ સ્ત્રીનો હિજાબ થોડો આડોઅવળો થાય એટલે કન્ટ્રોલ રૂમને જાણ થાય. એ સોફ્ટવેર એ સ્ત્રીની તમામ ઓળખ, નામ, સરનામું વગેરે થોડી સેકન્ડોમાં જણાવી દે. એ બધી વિગતો સરકારી ટેલિવિઝન પર વહેતી કરાય

- વિનોદ પંડ્યા

ઈરાનના વાયવ્ય પ્રદેશના સાકેઝ શહેરનું કુર્દશ સુન્ની મુસ્લિમ કુટુંબ પાટનગર તહેરાન આવ્યું હતું. સાથે બાવીસ વરસની સૌથી મોટી દીકરી મહસા અમિની હતી. મહસા ભણવામાં ઘણી હોશિયાર એટલે ઉત્તર-પશ્ચિમી ઈરાનમાં આવેલી પ્રતિષ્ઠિત ઉર્મીઆ યુનિવર્સિટીમાં મહસાને ઍડમિશન મળ્યું હતું. તહેરાનમાં મહસાનાં માસી રહે છે. પાંચ દિવસ માટે તેઓ તહેરાન જોવા અને થોડીઘણી ખરીદી કરવા આવ્યાં હતાં. મહસાના અને માસીના બંને ઘરનાં લોકો પ્રેમાળ અને કુટુંબપ્રિય હતાં અને છે. ગઈ તેરમી સપ્ટેમ્બરના રોજ તેઓ મેટ્રોમાં સવાર થઈ તહેરાનના સેન્ટ્રલ વિસ્તારમાં ગયા અને ત્યાંના જાણીતા તાલેઘાની પાર્કમાં પ્રવેશ્યા. ત્યાં પહોંચીને મહસા એની માસી, માસીની બે દીકરીઓ, નાનો ભાઈ અશ્કન અને એક માસીનો દીકરો મળીને પાંચ જણા સાથે લટાર મારી રહી હતી. તેવામાં કાળાં વસ્ત્રોનો યુનિફોર્મ અને હાથમાં લાકડી ધારણ કરેલા પાંચથી સાત જણ આવી પહોંચ્યા.

મહસા અને એની માસી, માસીનો દીકરો ભાઈઓ સાથે પાર્કમાં ટહેલતાં હતાં તેવામાં હિજાબનો છેડો માથા પરથી થોડો ખસી ગયો હશે. પેલા કાળા વસ્ત્રોધારી લોકો ઈરાનમાં નવી નિમાયેલી ઇસ્લામિક શિષ્ટાચાર અથવા મર્યાદાપાલન (મૉરેલિટી) પોલીસના માણસો હતા. તેઓએ બીજી બે સ્ત્રીઓને વૉર્નિંગ આપી, પરંતુ મહસાને ઇસ્લામિક સભ્યતાના પાઠ ભણાવવા માટે પોલીસ વૅનમાં બેસાડીને સેન્ટર પર લઈ જવા માંડી. માસીએ પોલીસને સમજાવાની ઘણી કોશિશ કરી કે મહસા દૂરના નાનકડા શહેરમાંથી આવે છે. કદાચ એનાથી ભૂલ થઈ હશે તો પણ હવેથી ભૂલ નહીં કરે, મહસાને નવા કાનૂનની જાણ ન હતી વગેરે, પણ પોલીસ એને એવા પુનઃશિક્ષણ કેન્દ્ર પર લઈ ગઈ જ્યાં ઇસ્લામિક સભ્યતાના નવા પાઠ શિખવવામાં આવે છે. મહસાના ભાઈ અશ્કનનું કહેવું છે કે વૅનમાં બેસાડી ત્યારથી જ પોલીસે મહસા સાથે મારપીટ શરૂ કરી દીધી હતી. મહસાના માસીના દીકરા ઇરફાન મુર્તઝા પણ કહે છે કે પોલીસે મહસાને પકડી ત્યારથી મારવાનું શરૂ કરી દીધું હતું.