કચ્છના પરંપરાગત કુંભારીકામ કરતાં કુંભારોને માટી મળતી નથી, તેમની પાસે પૂરતી જગ્યા નથી, પૂરતું માર્કેટિંગ પણ નથી. આથી જ નવી પેઢી હવે નવા વ્યવસાયો અપનાવી રહ્યા છે.
કચ્છના કુંભારો માટલાં, તાવડી જેવા રોજિંદા ઉપયોગનાં સાધનો ઉપરાંત બોટલ, વાસણો, ગલ્લા, ગરબા, દીવડા, રમકડાં, કુંડા જેવી અનેક વસ્તુઓ બનાવે છે. ક્યારેક લગ્ન માટેની ચૉરી કે જન્મ-મરણ પ્રસંગે ઉપયોગી માટલીઓ પણ સર્જે છે.
પાંચ હજાર વર્ષ જૂની સિંધુ સંસ્કૃતિ સમયની કલા પણ કચ્છમાં હજુ જીવંત છે.
ભૂકંપ પછી કચ્છના વિકાસાર્થે ઉદ્યોગોને મળેલી ક૨ રાહત પછી આ સરહદી જિલ્લાની સૂરત જ પલટાઈ ગઈ છે. ઉદ્યોગોના કારણે દેશનાં અલગ-અલગ રાજ્યોમાંથી આવેલા લોકોથી ગાંધીધામ, ભુજ અને મુન્દ્રા જાણે મેટ્રોપોલિટિન શહેરો બની ગયાં હોય તેવું લાગી રહ્યું છે. આધુનિકીકરણ અને વિકાસ થયો હોવા છતાં કચ્છે પોતાની આગવી ઓળખ સમાન કલા સાચવી રાખી છે, પરંતુ હવે ધીરે-ધીરે આજીવિકાના બીજા વિકલ્પો ખુલ્લા થવા લાગતાં નવી પેઢી પરંપરાગત કલાઓને પોતાનો વ્યવસાય બનાવવાના બદલે તે અન્ય કામો તરફ વળી રહી છે. તેથી જ અમુક કલા જાણનારા બહુ ઓછા કારીગરો રહ્યા છે. આવી કલાઓનું જતન કરવું જરૂરી છે. આવી જ એક કલા છે કુંભારીકલા. ફ્રીઝ, સ્ટીલનાં વાસણોના જમાનામાં આજે માટલાંકે માટીનાં વાસણો લોકમાનસમાંથી ધીરે ધીરે દૂર ખસી રહ્યાં છે. કચ્છના કુંભારોને આધુનિકીકરણ ઉપરાંત તેમના માટે મહત્ત્વનો એવો કાચો માલ એટલે કે માટી મેળવવાનું કામ દિવસે-દિવસે અઘરું બની રહ્યું છે.ઉપરાંત તેમને પોતાનું કામ કરવા માટે પહેલાં જેટલી જોઈએ તેટલી જગ્યા સહેલાઈથી મળતી હતી, પરંતુ આજે સીમાડા પણ સામાન્યજનો માટે, ઉદ્યોગો માટે ઉપયોગી બન્યા હોવાથી ત્યાં કુંભારો માટે પૂરતી જગ્યા રહી નથી.આથી કુંભારીકલા અસ્તાચળ તરફ ધસી રહી હોય તેવું લાગી રહ્યું છે. કચ્છની લોકકલાના સંવર્ધન માટે કામ કરતી વિવિધ સંસ્થાઓ કુંભારી કલા જીવંત રહે તે માટે પ્રયત્નશીલ તો છે, પરંતુ આ પ્રયત્નો ઓછા પડી રહ્યા હોય તેવું લાગી રહ્યું છે.
この記事は ABHIYAAN の February 10, 2024 版に掲載されています。
7 日間の Magzter GOLD 無料トライアルを開始して、何千もの厳選されたプレミアム ストーリー、9,000 以上の雑誌や新聞にアクセスしてください。
すでに購読者です ? サインイン
この記事は ABHIYAAN の February 10, 2024 版に掲載されています。
7 日間の Magzter GOLD 無料トライアルを開始して、何千もの厳選されたプレミアム ストーリー、9,000 以上の雑誌や新聞にアクセスしてください。
すでに購読者です? サインイン
સંપાદકીય
સ્વાગતમ્ અનલ નામ સંવત્સર
પરમ શ્રદ્ધાનું એક સરનામું!
અહીં જે વિશ્વાસની વાત કરી છે તે માનવી જીવનમાં શ્રદ્ધાનો જે એક ગોખલો શોધે છે તેની છે. દરેક માણસને પોતાના જીવનમાં આવું પરમ શ્રદ્ધાનું એક સરનામું જોઈતું હોય છે.
પંચામૃત
કેટલાક શ્રદ્ધા ફેલાવે છે, કેટલાક અશ્રદ્ધા!
મોબાઇલ - ઇ-મેઇલ પછી હવે સપનામાં સફળ થઈ સંદેશા મોકલવાની શોધ
દુનિયાની જુદી-જુદી સભ્યતાઓમાં વ્યક્તિને આવતાં સપનાંને લઈને જુદાં-જુદાં અર્થઘટનો કરનારાં શાસ્ત્રો ઉપલબ્ધ છે.
હેન્ડ વોશ વાપરવું જોઈએ કે હેન્ડ સેનિટાઇઝર?
કોવિડ મહામારી દરમિયાન લોકોને હેન્ડ સેનિટાઇઝર વિશે ખ્યાલ આવ્યો.
વિઝા વિમર્શ,
ઇમરજન્સી એપોઇન્ટમેન્ટ
બિંજ-થિંગ
કામ, જો જો ક્યાંક કરી ન નાખે ‘કામ’ તમામ
મિથુન દાની ‘ગરીબો કા અમિતાભ’થી ‘એ' કેટેગરીના હીરો સુધીની સફર
ફિલ્મ ક્ષેત્રે ઉત્કૃષ્ટ પ્રદાન બદલ દાદા સાહેબ ફાળકે ઍવૉર્ડ માટે મિથુન ચક્રવર્તીનું નામ જાહેર થયા બાદ તેમણે કહ્યું હતું, ‘હું કોલકાતાની નાની ગલીઓમાંથી આવ્યો છું. મેં ખૂબ જ સંઘર્ષ કર્યો છે. મેં કરેલી અસાધારણ શરૂઆતને હું ક્યારે નહીં ભૂલી શકું. હું મારી જાતને પૂછું છું, શું આ સાચું છે? હું મારી ભાવનાને શબ્દમાં વ્યક્ત નહીં કરી શકું.’ *** રાષ્ટ્રીય પુરસ્કાર મળ્યા બાદ જ્યારે પત્રકાર ઇન્ટરવ્યૂ લેવા માટે આવ્યા ત્યારે મિથુન ચક્રવર્તી ભૂખના કારણે બોલી શકતા નહોતા. તેમણે પત્રકારને કહ્યું કે, પહેલાં તું જમાડ, પછી જ હું ઇન્ટરવ્યૂ આપીશ!
પ્રવાસન રક્ષા ભટ્ટ
રાજી નીશીનીવા પાર્ક, ઉત્તરાખંડ
ગાંધીજીની ખાદી જનસામાન્યની પહોંચથી દૂર
ગાંધીજીની ખાદી આજે માત્ર વારે-તહેવારે, સરકારી કાર્યક્રમોમાં કે ખૂબ પૈસાપાત્ર વ્યક્તિઓ પાસે જ દેખાય છે. ખૂબ મોંઘી ખાદી ખરીદવાનું સામાન્ય લોકોનું ગજું રહ્યું નથી. ખાદી મોંઘી થઈ એ માટે સરકારી અધિકારીઓની અવ્યવહારુ નીતિ જવાબદાર છે. આજે ખાદીના વણાટ સહિતનાં કામો માટે નવી પેઢી આવવા તૈયાર નથી. ઓછું વળતર અને વધુ મહેનતના કારણે કારીગરો ખાદીથી દૂર થઈ રહ્યા છે.
