આ બુદ્ધિ માણસને ડાહ્યો બનવાનો ચાન્સ આપશે?

ગુસ્સો આવવો સહજ છે, પરંતુ ગુસ્સો કેટલો કરવો, ક્યારે કરવો, કોની પર કરવો એની સમજ ઈમોશનલ ઈન્ટેલિજન્સ છે. મૂળ વાત એ છે કે લાગણીમાં આંધળા થઈને આપણે જાતને નુકસાન ન પહોંચાડીએ એ માટે ઈમોશનલ ઈન્ટેલિજન્સ કામ આવે છે. ક્યાંક શુદ્ધ ઈમોશન જરૂરી હોય અને ક્યાંક સાથે ઈન્ટેલિજન્સ પણ જરૂરી હોય.

- રાજ ગોસ્વામી

એક વિદ્યાર્થીએ ક્લાસમાં સાઈકોલૉજીના પ્રોફેસરને પૂછ્યું: સર, જીવનમાં દિલની વાત સાંભળવી જોઈએ કે દિમાગની?

પ્રોફેસરે એક વાર્તા કહી:

એક ખેડૂતના બે ઘોડા હતા. એમાંથી એક ઘોડો આંધળો હતો. બન્ને ઘોડા સાથે જ ખેતરમાં ચરવા જતા હતા, પરંતુ આંધળો ઘોડો ઘણી વાર ભૂલો પડી જતો અથવા છૂટો પડી જતો. ક્યારેક એક જ ઘોડો ઘરે આવતો અને ખેડૂતે એને શોધવા માટે ઘરે આવેલા ઘોડા પર સવાર થઈને અંધારામાં ખેતરમાં જવું પડતું. થાકેલા ઘોડાને પણ આવી રાતપાળી કરવાનો કંટાળો આવતો. ખેડૂતનો સમય બગડતો એ નફામાં!

ખેડૂતે એક કીમિયો કર્યો. એણે બીજા ઘોડાના ગળામાં ઘંટડી બાંધી અને એને થોડી થોડી વારે ગરદન હલાવીને ઘંટડી વગાડવાની અને આંધળા ઘોડાને એ અવાજની દિશામાં રહેવાની તાલીમ આપી. હવે બન્ને જ્યારે ખેતરમાં જાય ત્યારે આંધળો ઘોડો એના સાથીદારની ઘંટડીના અવાજ પ્રમાણે દોરવાતો. ઘંટડીવાળો ઘોડો પણ એવો ટેવાઈ ગયો હતો કે થોડી થોડી વારે એ ગરદન હલાવીને એના અંધ સાથીને સંકેત આપતો રહે. બન્ને ઘરે પાછા આવતા હોય ત્યારે પણ ઘંટડીવાળો ઘોડો ઊભો રહેતો અને પાછું જોઈને ગરદન હલાવતો, જેથી આંધળો ઘોડો બીજા રસ્તે જતો ના રહે. આમ, ખેડૂતની સમસ્યા ઊકલી ગઈ અને બન્ને ઘોડા સુખરૂપ એમનું જીવન જીવવા લાગ્યા. બધાની રાતપાળી બંધ થઈ ગઈ.

પ્રોફેસરે કહ્યું: ‘આપણું અંગત અને વ્યાવસાયિક જીવન પણ આ બે ઘોડા જેવું છે. એમાં ઘણી વાર આપણે આંધળા ઘોડા જેવું કરીએ છીએ અને ઘણી વાર ઘંટડીવાળા ઘોડા જેવું. આંધળો ઘોડો આપણા દિલનું પ્રતીક છે, જે અંતઃસ્ફુરણાથી વર્તતું હોય છે. ઘંટડીવાળો ઘોડો આપણા દિમાગનું પ્રતીક છે, જે સમય-સંજોગો પ્રમાણે દિલને કાબૂમાં રાખીને વ્યવહારુ નિર્ણય કરે છે.’

                                            ***

આપણે લવ ઈઝ બ્લાઈન્ડ કહીએ છીએ. એવું માનીએ છીએ કે પ્રેમમાં આપણે સારા-નરસાનો ભેદ ભૂલી જઈએ છીએ. વિચાર કરો કે જો દિમાગ આંધળું થઈ જાય તો સાચી દિશા માટે ઘંટડી કોણ વગાડશે?